Tijdens de jaarlijkse toespraak waarin de Singaporese premier het beleid voor het komende jaar uiteenzet kwam, waar de indirect door de staat gecontroleerde media al tijden op aan het voorbereiden waren: Artikel 377A, die acts of gross indecency tussen mannen strafbaar stelt, wordt afgeschaft. Om de kleine maar invloedrijke groep religieuze conservatieven gerust te stellen, wordt het recht van het Parlement om het ‘traditionele’ huwelijk te definiëren in de grondwet verankerd.
Nadat in februari dit jaar het Hof van Beroep de laatste zaak over de grondwettelijkheid van het Artikel besloot dat het niet op de inhoud hoefde te oordelen, omdat de attorney-general al tijden het beleid had, om niet meer te vervolgen, kwam de minister van justitie en binnenlandse zaken Shanmugam al snel met de eerste uitspraken die langzaam de politiek en bevolking van de niet-zo-democratische stadstaat voorbereidden op het opruimen van wat in de loop der jaren steeds meer een rommeltje was geworden.
Singapore is een voormalige Britse kolonie. Als erfenis had Londen twee anti-homowetten achtergelaten. De mondiaal meest bekende is de anti-sodomiewet Artikel 377. Deze is ook nog elders in het Britse Gemenebest te vinden en het was deze wet die laatst in India door de rechter ongrondwettelijk werd verklaard. In Singapore is deze wet afgeschaft in 2007. In de parlementaire discussies toentertijd besloot men dat de conservatieve samenleving nog het ‘morele’ signaal van Artikel 377A wilde behouden.
Artikel 377A is uniek voor Singapore en werd ingevoerd in 1938 na de grootschalige uitbreiding van de Britse marinebasis. Artikel 377 verbiedt penetratie, maar dat is lastig te bewijzen als je de ‘daders’ niet op heterdaad betrapt. Het nieuwe Artikel 377A was bewust ontworpen om een breder instrument te hebben om de grote aantallen nieuwe pure blanke Britse matrozen te beschermen tegen oriëntaalse ondeugden. Het is daarom ironisch dat de regering na onafhankelijkheid lang beargumenteerde dat een afwijzende houding tegenover homoseksualiteit in Singapore gerechtvaardigd was op basis van de ‘Aziatische waarden’, die niet zo liberaal zouden zijn als het progressieve ‘Westen’.
Dat het wetsartikel nu toch afgeschaft wordt, komt dankzij activisten die nooit op hebben gegeven. In de jaren 90 hadden ze nog te maken met politie die barren binnenviel, mannen op cruising spots in de val lokte en politieondervragingen op het bureau voor mensen die bijeenkomsten organiseerden. Pas in de laatste 15 jaar hebben groepen als Pink Dot zich kunnen organiseren en mobiliseren. Rechtszaken en rap veranderende mores onder jongere Singaporezen hebben bijgedragen aan een gevoel van onvermijdelijkheid. Het is lastig om goed te beschrijven hoe erg het eens in alle opzichten zo conformistische land veranderd is in de afgelopen twee-drie decennia.
Tegelijkertijd zijn er nog twee obstakels. Het eerste is het al genoemde gebrek aan democratie en persvrijheid. Het tweede is de macht van steeds conservatievere christenen. In Singapore is slechts 19% van de bevolking christelijk. Alleen bevinden ze zich, dankzij de koloniale erfenis en de klasse-associatie van de Engelse taal, disproportioneel aan de bovenkant van de samenleving. Een overweldigende meerderheid van secretarissen-generaal en de helft van het kabinet is christelijk. De minister van buitenlandse zaken Balakrishnan was de guest of honour op een fundraiser voor de Singaporese tak van de Amerikaanse anti-homogroep Focus on the Family. De katholieke kerk in Singapore hoeft zich in Singapore minder tolerant voor te doen dan in Nederland en de evangelische kerken hebben nauwe banden met steeds extremere Amerikaanse en Australische groepen.
Hoewel men graag verwijst naar de islam van de inheemse Maleise bevolking – 14% van de Singaporezen – is het vooral om deze groep conservatieve christenen tevreden te stellen dat het ‘traditionele huwelijk’ in de grondwet verankerd wordt. Eerder al werd de adoptiewet aangescherpt in wat nu duidelijk een voorbereiding was op de aankondiging van gisteren. Maar de grondwet is in Singapore niet zo heilig, aangezien de regerende People’s Action Party (PAP) standaard zo’n overweldigende meerderheid heeft, dat ze de grondwet net zo makkelijk aan kunnen passen als een gewone wet.
Ministeries kwamen vandaag al met berichten om de conservatieven gerust te stellen. Het verbod op positieve weergave van homoseksuelen in de media en de age-rating van 21 jaar blijven van kracht, bericht de toezichthouder. Het ministerie van onderwijs zegt ook dat ze niks veranderen en dat de seksuele voorlichting ‘seculier’ zou blijven, wat voor mij een verrassing is, gezien de dominantie van christelijke conservatieven over de inhoud van deze lessen sinds de poging van christelijke fundamentalisten in 2009 om de vrouwenrechtenorganisatie AWARE over te nemen.
Al met al is de afschaffing wel een duidelijke vooruitgang. De woorden van premier Lee Hsien Loong tijdens de National Day Rally waren belangrijk voor het algemeen publiek om te horen. De symboolfunctie van de strafbaarheidsstelling, zeker in een bureaucratische samenleving als Singapore, moet niet onderschat worden. De rappe veranderingen onder jonge Singaporezen stemmen hoopvol. Ik wil iedereen aanraden de gezamenlijke verklaring van lhbtq-organisaties in Singapore te lezen. Gisteren was een goede dag.