Sense Hofstede

Tag: xi jinping

  • Recensie: twee boeken die waarschuwen voor Xi Jinpings agenda

    Joanna Chiu. 2021.  China over grenzen: een nieuwe wereldwanorde. [China Unbound: A New World Disorder.] Rotterdam: Lemniscaat. [London: Hurst & Co.]
    Elizabeth C. Economy. 2022. The World According to China. Cambridge: Polity Press.

    China wil wat. Maar wát? Het is de meeste mensen inmiddels wel duidelijk, dat Peking steeds actiever bezig is. Maar wat precies Xi Jinping en zijn mensen nu aan het doen zijn in de wereld, dat is minder overzichtelijker. Voor een publiek dat – dankzij het neerslaan van de protesten in Hong Kong en de ‘wolf-warrior diplomacy’ van de coronapandemie – wakker is geschud en meer wil weten, zijn er recent twee Engelstalige boeken verschenen. Chiu’s boek is zelfs vertaald naar het Nederlands en besproken bij het Instituut Clingendael. Pekings kwestieuze houding ten opzichte van de Russische invasie van Oekraïne kwam net te laat om te worden meegenomen, maar de recente ontwikkelingen ontkrachten hun argumenten niet.

    Joanna Chiu is een Canadese journalist die jarenlang als correspondent in China werkte voor Europese persagentschappen. Nu is ze weer terug in Canada, waar ze voor de Toronto Star werkt. Haar achtergrond als Chineessprekende uit de Cantonese gemeenschap zorgde altijd al dat ze oog had voor dingen die de gevestigde journalistiek mistte, zo schrijft ze, maar teruggekomen uit de politieke hectiek in Peking viel haar helemaal op hoe China tegenwoordig overal is. Ook in haar werk voor een relatief lokale krant in Noord-Amerika bleken haar vaardigheden van pas te komen.

    Chiu is gedreven door haar observatie dat racisme en witte dominantie de westerse oren en ogen in overheid en journalistiek blind en doof maken voor wat al heel lang speelt. Ze opent natuurlijk met de voor Canada ingrijpende gijzelneming van Michael Kovrig en Michael Spavor door het Chinese justitiesysteem na de Canadese arrestatie van Huawei’s financieel directeur Mèng Wǎnzhōu (孟晚舟) na een Amerikaans uitleveringsverzoek. Dat doet ze ook, om te wijzen op het feit dat er al jaren Canadezen van etnisch Chinese komaf in Chinese gevangenissen zitten zonder soortgelijke aandacht.

    Het boek beschrijft een trek langs plekken die steeds verder weg van China liggen. Beginnend in het Chinese vasteland, trekt ze door naar Hong Kong, Canada, Australië, Italië, Griekenland, Turkije, en Rusland. Juist de ervaring en talenkennis uit China geeft haar de benodigde toegang. Op elke plek zoekt ze mensen op die Peking in de gaten houden of enthousiast of ongewild onderdeel zijn van de groeiende connecties. Ze eindigt in de Verenigde Staten, waar ze zich zorgen maakt om de groeiende radicalisering van het onderwerp in de politiek daar. Overal vindt ze groeiende Chinese aanwezigheid. Maar ze observeert ook het racisme van zelfvoldane witte westerlingen.

    Chiu heeft een urgente politieke boodschap die ze kwijt wil. Haar conclusie is niet mals. Volgens haar heeft de Chinese beïnvloeding zo zijn gang kunnen gaan, omdat de westerse functionarissen hun werk niet hebben gedaan. De gehoopte gouden Chinese bergen en een onwil om het vreemde werkelijk te begrijpen, illustreert Chiu nog het best in het stuk over haar gesprekken met Griekse zakenmensen die in hun blinkende Atheense kantoren neerbuigend spreken over inferieure Afrikanen en Grieken, en geen interesse hebben in Pekings politieke intenties.

    De andere kant van de medaille is de doorgeslagen radicalisering in de Verenigde Staten. De Amerikaanse politici die schreeuwen over ‘het China-virus’ en alles wat Chinees is in de verdachtenhoek plaatsen, zijn net zo min geïnteresseerd in werkelijk begrip. Chiu’s boek is dan ook een oproep om de Chinese gemeenschappen in Westerse landen serieus te nemen als lokale gemeenschappen die niet per se veel op hebben met Peking en daarom juist vaak uit ervaring veel scherper bewust zijn van de risico’s die China meebrengt.

    Elizabeth Economy heeft als Amerikaanse denktanker een andere achtergrond. Van verlof van het conservatieve Hoover Institute aan de Universiteit van Stanford werkt ze nu als China-adviseur voor de Amerikaanse minister van handel. In het verleden schreef ze The Third Revolution over de breuk die de regering van Xi Jinping is in de Chinese politiek. In The World According to China probeert ze voor een algemeen publiek inzichtelijk te maken hoe dit China van Xi naar de wereld kijkt.

    In vergelijking met de duidelijke concentrische landenstructuur van Chiu, heeft Economy’s boek een selectie die wat meer ingegeven lijkt te zijn door de auteurs expertise en de Amerikaanse actualiteit. Na een introductie waarin ze de geopolitieke ontwikkelingen tijdens de pandemie gebruikt om de Chinese assertiviteit te illustreren, gaan we de relevante incidenten langs. Van de groeiende macht waarmee de grote Chinese economie zelfs twitterende honkbalcoaches het zwijgen op kan leggen tot invloed in Hong Kong en Taiwan tot ‘Belt and Road’, de onderwerpen zijn bekend.

    Interessanter zijn de delen waarin Economy haar licht laat schijnen op specifieke zaken waar ze in detail over kan praten. Zo legt ze duidelijk uit hoe groot de Chinese invloed binnen de Verenigde Naties is geworden en Pekings machtige positie op het gebied van de technologieën van de toekomst. Haar conclusie is, dat het frame dat we een zero-sum strijd om leiderschap hebben tussen China en de Verenigde Staten onjuist is en bovendien China helpt. Volgens haar betekent Chinese groei niet automatisch Amerikaanse neergang. Wat er werkelijk aan de gang is, is geen machtsstrijd maar een waardenstrijd. Onder het mom van onvermijdelijke en economisch aantrekkelijke Chinese opkomst, maakt Peking de wereld autoritairder. Dat is wat de VS volgens Economy zou moeten bestrijden.

    In die zin komen boeken tot een soortgelijke conclusie. Waar Chiu echter haar agenda door haar hele betoog weeft, volgt Economy wat meer het vaste denktankstramien van beschrijving gevolgd door een oproep aan Amerikaanse bestuurders om het beter te doen. Het probleem voor Economy zit hem erin dat ze, om een toegankelijk boek te schrijven, halfslachtig heeft gekozen voor de journalistieke aanpak van experts aan het woord laten. Hierdoor is ze in het nadeel ten opzichte van de beroepsjournalist Chiu. In dat laatste komt een veel grotere cast aan interessante figuren voorbij, die de auteur met haar ervaring tot een veel samenhangender en evenwichtiger verhaal weet te breien.

    Wanneer je een boek wilt van een China-expert uit het Amerikaanse denktankencircuit die nu voor de Biden-regering werkt, dan is Economy niet de beste keuze. Ik zou dan de diepgaandere en specialistischer The Long Game van Rush Doshi aanraden. Economy heeft zelf excellente artikelen geschreven die haar ideeën beknopter uiteenzetten en voor autoritaire invloed bij de VN is er ook het werk van Rana Siu Inboden. Voor Europeanen die echter op toegankelijke wijze meer te weten willen komen over de Chinese perikelen die zich ook onder onze neus afspelen, is het boek van Chiu het beste.

  • Xi Jinpings escalerende politisering van China’s covidbeleid stemt ongerust over de richting van het land

    De partijstaat maakt het lastig om te peilen hoe de Chinese bevolking denkt over het covidbeleid. Daarnaast is het een groot land. Zelfs 13-14 miljoen ontevredenen zouden nog maar 1% van de bevolking vormen. Maar dat niet iedereen het nog accepteert, is duidelijk. Bovendien zitten er buiten boze Shanghainezen nog miljoenen in lockdown. De economie krijgt klappen. De logistiek zit in de knoop. Experts roepen op tot een andere aanpak.

    Het bovengenoemde wordt gecensureerd. Dat is niet de enige reden dat het duidelijk is dat Peking zich vastbijt in ‘Dynamisch Zero-Covid’ (动态清零 dòngtài qīng líng). Een nationalist overtuigd van de superioriteit van de Chinese beschaving als professor Zhāng Wéiwèi (张维为) voelt de stemming aan de top goed aan, wanneer hij stelt dat China’s ‘succes’ in de strijd tegen de pandemie bewijst dat het Chinese model beter is dan het Amerikaanse.

    Hoe zeer het beleid losgezongen is van overwegingen op basis van de volksgezondheid, blijkt uit de Shanghainese politie-agent die bij het binnendringen van een woning de protesterende bewoner te horen gaf dat China geen Amerika is: „Stop met vragen waarom.” De top van de Chinese Communistische Partij (CCP) kwam recent bijeen en gaf een verklaring af die op riep te strijden tegen eenieder die het Chinese covidbeleid in twijfel trekt. De kosten groeien. Pekings reactie: geen tegenspraak meer dulden.

    De Partij geeft eens signaal af

    Om de Chinese partijstaat beter te begrijpen, kan een analogie met de Europese Unie helpen. De Staatsraad (en: State Council; 国务院 guówùyuàn), het ‘kabinet’, is te vergelijken met de Europese Commissie. Maar terwijl de Commissie groeit in invloed, slinkt de rol van het hoogste uitvoerend orgaan van de Chinese staat. De tegenhanger van de Europese Raad is het Politburo van het Centraal Comité (中央政治局 zhōngyāng zhèngzhì jú) van de CCP. Onder leiding van algemeen secretaris Xí Jìnpíng (习近平) zetten de partijsecretarissen van de belangrijkste provincies en voorzitters van belangrijke partijorganen in het Politburo het beleid uiteen.

    Voor de belangrijke beslissingen worden alle 25 leden bijeen geroepen. Het is bijvoorbeeld de Commissie voor Buitenlandse Zakenwerk van het Centraal Comité onder politburolid Yáng Jiéchí (杨洁篪) die het buitenlandbeleid bepaalt – niet het ministerie van buitenlandse zaken onder staatsraad en minister Wáng Yì (王毅). Het dagelijks bestuur van het land valt toe aan het zevenkoppige Staand Comité van het Politburo (PSC; 中央政治局常务委员会 zhōngyāng zhèngzhì jú chángwù wěiyuánhuì).

    Een vergadering daarvan vond donderdag 5 mei plaats, met als onderwerp de zich uitbreidende pandemie. De zorgen over de onvrede bleken uit ferme taal over twijfelaars.

    “要深刻、完整、全面认识党中央确定的疫情防控方针政策，坚决克服认识不足、准备不足、工作不足等问题，坚决克服轻视、无所谓、自以为是等思想，始终保持清醒头脑，毫不动摇坚持‘动态清零’总方针，坚决同一切歪曲、怀疑、否定我国防疫方针政策的言行作斗争。”

    „We moeten diepgaand, compleet en algeheel de door het Centraal Comité vastgelde plannen en beleid voor het voorkomen en controleren van de pandemie begrijpen; resoluut problemen van onvoldoende begrip, onvoldoende voorbereiding, en onvoldoende werk overwinnen; resoluut gedachten van veronachtzaming, achteloosheid en eigengerechtigheid overwinnen; van begin tot eind een helder hoofd houden; onwrikbaar vasthouden aan het algemene beleid van ‘Dynamisch Zero-Covid’ vasthouden; en resoluut met alles strijden tegen elke daad en woord die de plannen en beleid van ons land voor het voorkomen en controleren van de pandemie verdraaien, in twijfel trekken of ontkennen.”

    5 mei 2022, 新华网：中共中央政治局常务委员会召开会议 分析当前新冠肺炎疫情防控形势 研究部署抓紧抓实疫情防控重点工作 中共中央总书记习近平主持会议

    Zulke ferme taal uit de hoogste gezaghebbende bron is een duidelijk schot voor de boeg voor iedereen die wat wil veranderen aan de steeds kafkaëskere situatie. Het extreme Chinese pandemiebeleid is nu een politiek besluit. Op weg naar het vijfjaarlijkse Nationaal Partijcongres in november zullen economische en medische argumenten moeten wijken.

    De partijkranten volgen

    Eerder legde ik al uit welke rol partijkranten spelen als spreekbuis van het orgaan dat ze vertegenwoordigen. Zoals te verwachten valt in het Chinese systeem van regeren per slogan, echoën de lagere niveau’s de laatste oekaze van Xi gelijk terug. Op 6 mei domineerde het alle voorpagina’s.

    Het Volksdagblad van 6 mei 2022.

    Het Volksdagblad, de stem van het Centraal Comité; PLA Daily, de stem van het Centraal Militair Comité en het Volksbevrijdingsleger; Guangming Daily, de krant voor de ‘intellectuelen’; en andere centrale partijkranten plaatsten de volledige tekst van het Xinhua-persbericht waaruit ik hierboven citeer op de voorpagina’s. De Beijing Daily, stem van het partijcomité van de gemeente Peking; Liberation Daily, stem van het partijcomité van de gemeente Shanghai; en andere lokale partijkranten plaatsten het Xinhua-persbericht met iets andere bullet-points in de opening.

    De Liberation Daily van 6 mei 2022.

    Vanaf dit publicitair offensief verspreidt het taalgebruik zich door de gelederen van de staatspers. Ondersteunend commentaar uit het Volksdagblad wordt geherpost op andere platformen. Een commentaar op de website van de partijwaakhond, de Centrale Commissie voor Discipline-inspectie (CCDI; 中央纪律检查委员会 zhōngyāng jìlǜ jiǎnchá wěiyuánhuì, 纪委 jìwěi), legt de nadruk op het bestrijden van twijfelaars in de openingsparagraaf. Zoals gebruikelijk herhaalt men de exacte bewoordingen uit het origineel. Hiermee worden deze formuleringen de gezaghebbende uitleg. De continue herhaling dient om naar beneden toe de partijlijn duidelijk in te prenten en naar boven toe gehoorzaamheid te signaleren.

    Politiek in top maakt mensen bang

    De absurde taferelen in China – van huisdieren die worden doodgeknuppeld tot gezonde mensen die naar kampen vol besmette patiënten worden, afgevoerd terwijl mensen in witte pakken liters ontsmettingsmiddel uitspuiten over hun interieur – stemmen ook mensen in China zelf ongerust. The New York Times schreef hoe surveillancetechnieken die ontwikkeld waren voor Xinjiang zich nu uitbreiden naar Shanghai. Hoewel men eerder vooral boos was over lokale incompetentie, geeft de recente verklaring van Politburo een signaal af dat voor het Centrum het politieke doel van Dynamisch Zero-Covid belangrijker is dan wat praktisch haalbaar is in de realiteit.

    Onder zulke omstandigheden valt op dat een oude revolutionaire slogan – „vasthoudendheid is de overwinning” (坚持就是胜利 jiānchí jiùshì shènglì) – weer terug is. Vergelijkingen met de koppige weigering om de werkelijkheid te erkennen tijdens de Grote Sprong Voorwaarts (1958–62) zijn misschien wat overtrokken. Voordat de Partij weer tientallen miljoenen doden veroorzaakt met een zelf-gecreëerde hongersnood, moet er nog wel wat gebeuren. Maar politiek-boven-alles is wel in opkomst.

    Voor mensen die dachten dat er te leven viel binnen het autoritaire systeem zolang je maar binnen de lijntjes bleef, is dit een nare verrassing. Emigratie uit Shanghai neemt toe nu de stilzwijgende overeenkomst tussen middenklasse en Partij haverij oploopt. Voor mij versterkt de verklaring van het Politburo vooral het ongemak dat ik voel, wanneer ik zie hoe losgezongen het Chinese Europa-beleid is van begrip van hoe wij werkelijk denken over de Russische invasie van Oekraïne.

    Xi Jinpings politieke eisen kleuren steeds duidelijker welke discussie, zelfs wat voor een werkelijkheid, is toegestaan in het Chinese publieke debat. Van covid tot Oekraïne tot Taiwan, dat maakt het moeilijker voor Chinezen om onder ogen te zien wat er nu echt aan de hand is. Dit zullen wij mee moeten nemen, wanneer we proberen te doorgronden op basis van welke feiten de beleidsmakers in Peking hun afwegingen maken.

  • Xi Jinping en Vladimir Poetin verklaren zich solidair terwijl spanning tussen Rusland en Westen toeneemt

    Afgelopen woensdag troffen de Chinese president Xí Jìnpíng (习近平) en de Russische president Vladimir Poetin elkaar online. „Zwei Diktatoren geben sich solidarisch” kopte Die Zeit. De actuele zorg in Europa is momenteel over de Russische eisen t.o.v. de NAVO en Oekraïne, waarvoor het Kremlin Chinese steun zegt te hebben. Maar de betrekkingen gaan dieper. Het Chinese staatspersbureau Xinhua opende met de claim van beide dictatoren dat hun landen ‘international fairness’ zullen waarborgen. China en Rusland vinden elkaar steeds meer in hun gedeelde oppositie tegen de ‘Westerse’ wereldorde.

    Geruchten over een gelijktijdige Russische invasie van Oekraïne en een Chinese invasie van Taiwan om de Verenigde Staten met een twee-frontenoorlog te confronteren zijn te sensationalistisch. Eerder schreef ik al waarom een invasie van Taiwan momenteel niet in het Chinese belang is. Maar er is wel degelijk strategische convergentie.

    Het nationalisme van Poetin en Xi heeft enkele overeenkomsten. Zo zien beide de val van de Sovjetunie als een ramp. De leden van de Chinese Communistische Partij (CCP) hebben interne studies over de oorzaken hiervan verplicht moeten bestuderen. Daarna deelt het groeiende etnonationalisme in beide landen een verhaal van nationalistische vernedering aan de hand van Westerse mogendheden.

    Hoewel Rusland zich lang te goed voelde om zich te voegen naar de rol van junior partner die het zelfbewuste China van de voormalige communistische grote broer verlangt, lijkt Poetin sinds de vervreemding van Europa steeds meer bereid om dat de accepteren. De rol van de door China geleidde Shanghai Cooperation Organisation (SCO) en Belt and Road Initiative (BRI) in Centraal-Azië – traditioneel Ruslands ‘achtertuin’ – neemt ook toe en omvat steeds meer militaire componenten.

    Zorgen over de Chinese dominantie van Siberië in het dunbevolkte verre oosten van Rusland en de economische afhankelijkheid zijn natuurlijk relevant. Daarnaast komen er nog claims van extreme Chinese nationalisten bij over grondgebied dat het Qing-keizerrijk ooit aan het Russische Keizerrijk af heeft moeten staan – Vladivostok heette eens Haišenwai (ᡥᠠᡳᡧᡝᠨᠸᡝᡳ, Chinees: 海參崴 hǎishēnwǎi) in wat toen nog Buiten-Mantsjoerije was.

    Maar gezien de strategische belangen van de samenwerking in een wereld die Peking als steeds vijandiger beoordeelt, verwacht ik niet dat deze Russische angsten zo snel bewaarheid zullen worden. De berichtgeving van Xinhua over wat de leiders zeiden tijdens de top, laat ook zien dat ze veel gedeelde waarden en doelen hebben.

    Natuurlijk komt Poetin naar de Olympische Winterspelen van Peking – voor de pandemie ging er elk oneven jaar een Chinese president op staatsbezoek naar Rusland, dus zulke nauwe betrekkingen zijn niet nieuw. Beide landen zien ook een ‘Koude-Oorlogsmentaliteit’ en ‘hegemonistische handelingen’ in pogingen om de irredentistische ambities van Peking en Moskou in te dammen.

    Eerder legde ik al uit wat China bedoelt met ‘echt multilateralisme’: oproepen tot meer ‘democratie’ en ‘eerlijkheid’ in de internationale betrekkingen zijn verkapte aanvallen op wat Peking ziet als Amerikaanse hegemonie en unilateralisme. Poetin en Xi delen ook verzet tegen aanvallen op hun recht om ‘democratie’ te herdefiniëren en andere ‘buitenlandse inmenging’ in hun interne aangelegenheden.

    Deze ideologische samenwerking is iets waar Europa beducht op moet zijn. Autoritaire landen zijn al steeds invloedrijker in de internationale fora, en onderzoek maakt duidelijk hoe invloedrijk deze Like-Minded Group (LMG) al is in de Verenigde Naties.

    Maar van directer belang voor de Europese leiders die bijeenkomen om de Chinese diplomatieke en economische bedreiging van Litouwen en de Russische bedreiging van Oekraïne te bespreken, is dat Xi zegt dat „China and Russia need to launch more joint actions to uphold the security interests of the two sides more effectively”. Oorlogsfantasieën leiden alleen maar af van de praktische congruentie die al plaats vindt.

  • Enkele korte observaties over Xi’s mooie nieuwe geschiedenisresolutie

    De veelbesproken geschiedenisresolutie van China’s president Xí Jìnpíng (习近平) is aangenomen. Vanochtend hield het Centraal Comité van de Chinese Communistische Partij een persconferentie over de uitkomst van de Zesde Plenaire Zitting (6e Plenum). Gisteravond al kwam er een communiqué. Het grootste deel hiervan ging over de aanname en inhoud van de ‘Resolutie van het Centraal Comité van de CCP aangaande de belangrijke verworvenheden en historische lessen tijdens de eeuw van strijd van de Partij’ (中共中央关于党的百年奋斗重大成就和历史经验的决议). Er zijn andere mensen met veel betere kennis van de Chinese binnenlandse politiek, dus in dit blogbericht waag ik me slechts aan enkele korte observaties over het stuk.

    Draadje waarin ik de berichtgeving bundel.

    Xi de Grote Leider

    Het is belangrijk om op te merken dat we de tekst van de Resolutie zelf nog niet hebben. Maar op basis van de samenvatting in het Communiqué kunnen we al enkele dingen zeggen. Wat de meeste pekingologen als eerste hieruit opmaken, is een bevestiging van eerdere observaties dat Xi Jinping zich in het rijtje plaatst van de grote drie leiders: Máo Zédōng (毛泽东), Dèng Xiǎopíng (邓小平), en Xi Jinping zelf. Xi’s directe voorgangers – Jiāng Zémín (江泽民) en Hú Jǐntāo (胡锦涛) – worden wel (ieder één keer) genoemd, maar zijn duidelijk van mindere statuur.

    In contrast met de geschiedenisresoluties van Mao en Deng, gaat die van Xi niet over historische problemen maar over historische verworvenheden. Het is een triomfantelijk stuk. In een stuk voor China2025.nl legde ik uit in welk Moment in de geschiedenis China zich volgens de ideologie van de Partij nu bevindt. De verhaallijn uit eerdere toespraken van Xi is duidelijk. Mao heeft China doen opstaan, Deng zette China op het pad naar rijkdom, en onder Xi is China weer sterk geworden. Op basis van dit platform gaat het land op weg naar de Grootse Herrijzenis.

    Het Communiqué maakt duidelijk dat dit platform een ideologisch fundament heeft dankzij Xi Jinping. Hij:

    是习近平新时代中国特色社会主义思想的主要创立者。习近平新时代中国特色社会主义思想是当代中国马克思主义、二十一世纪马克思主义，是中华文化和中国精神的时代精华，实现了马克思主义中国化新的飞跃。

    is thus the principal founder of Xi Jinping Thought on Socialism with Chinese Characteristics for a New Era. This is the Marxism of contemporary China and of the 21st century. It embodies the best of the Chinese culture and ethos in our times and represents a new breakthrough [Sprong] in adapting Marxism to the Chinese context.

    bron: Engels; Chinees

    Voor de goede orde stelde men tijdens de persconferentie (minder belangrijk, want niet in communiqué) ook nog

    坚定拥护和维护习近平总书记的核心地位，全党就有定盘星，全国人民就有主心骨，中华“复兴”号巨轮就有掌舵者

    Als we standvastig de Kern-positie van algemeen secretaris Xi Jinping steunen en beschermen, dan heeft de hele Partij een richtsnoer, het hele Volk een steunpilaar, het grote schip van de Chinese Herrijzenis een Roerganger

    bron: Engels; Chinees

    Het moge duidelijk zijn: Xi Jinping is niet meer zo maar weg te krijgen. Zo lang hij leeft, zal hij politieke macht hebben. Want al die verwijzingen naar Xi en zijn Gedachten worden steeds sterker verankerd in de basisdocumenten van een Partij die gestuurd wordt door het verplicht bestuderen van zulke documenten.

    Het is nu de vraag of het Gedachtegoed van Xi Jinping voor het Nieuwe Tijdperk van het Socialisme met Chinese Karakteristieken op het belangrijke Partijcongres van oktober 2022 zal worden afgekort tot simpelweg Gedachtegoed van Xi. Zoals Chris Johnson zei in een podcast, deze resolutie is een poging van Xi om zijn suprematie te bevestigen, onderdeel van een politieke strijd in de aanloop naar dat congres, die al lang niet meer gaat over de vraag of hij de baas blijft (dat is al gewonnen), maar over hoe veel poppetjes de andere facties nog over weten te houden.

    Buitenlandbeleid

    Het Communiqué bevat twee paragrafen die over Hong Kong, Macao Taiwan en buitenlandbeleid gaan. (Voor China is Taiwan net als Hong Kong geen buitenlandbeleid.) De paragraaf over buitenlandbeleid stelt dat de ‘gemeenschap met een gedeeld lot voor de mensheid’ (人类命运共同体 rénlèi mìngyùn gòngtóngtǐ) een duidelijke vlag is die de trend van de geschiedenis leidt. De Chinese invloed, aantrekkingskracht en creatiekracht (塑造力 sùzàolì) zijn allemaal gegroeid. Net als uit de eerdere uitspraak dat Xi Jinping’s Gedachtegoed het marxisme van de 21e eeuw is, spreekt ook hieruit een steeds openlijker beleden geloof dat de Volksrepubliek de wereld een model te bieden heeft.

    De paragraaf over Hong Kong, Macao en Taiwan stelt dat het Centraal Comité een aantal maatregelen heeft aangenomen voor zowel de symptomen als de oorzaken van de problemen (采取一系列标本兼治的举措). ‘Patriotten’ besturen nu Hong Kong en Macao. Wat betreft Taiwan herhaalt het stuk de gebruikelijke afkeer tegen ‘separatistische activiteiten’ en ‘buitenlandse inmenging’. Maar het Communiqué stelt: „we hebben het initiatief en de mogelijkheid om betrekkingen [met Taiwan] te sturen stevig in de hand” (牢牢把握两岸关系主导权和主动权). Dit is geruststellende taal die claimt dat de Partij nog altijd de bovenhand heeft en zich dus ook geen avonturen op de hals hoeft te halen.

    De eerdere geschiedenisresoluties, van 1945 en 1981, noemden Hong Kong en Taiwan niet, omdat beide toen nog geen politieke prioriteiten waren van de Partij. Dat ze nu wel genoemd worden, betekent niet dat er een grote breuk is met het verleden. Ook wat betreft de ‘Consensus van 1992’ is er niks nieuws. Hoewel eerder lager geplaatste functionarissen experimenteerden met het vergaandere ‘de “Consensus van 1992” die het een China-principe belichaamt’ (体现一中原则的“九二共识”), volgt de formulering hier nog de vaste ‘een China-principe en de “Consensus van 1992”’ (一个中国原则和“九二共识”).

  • Een onzekere en triomfantelijke Chinese Communistische Partij viert zichzelf (en het Covid-19 succes)

    In tegenstelling tot Europa heeft China inmiddels de Covid-19-pandemie onder controle. Hoewel er nog steeds strenge regels van kracht zijn op inreizen vanuit het buitenland, gaat het leven in China steeds meer weer zijn gang. In vergelijk met de chaos in de Verenigde Staten en de onvolledige respons in Europa lijkt voor de gemiddelde Chinees de dagelijkse werkelijkheid daar erg goed. Daarbij wordt hij geholpen door een gezonde dosis triomfantelijk nationalisme en een opgeschoonde propagandaversie van wat er de afgelopen maanden is gebeurd. Maar de grootste ceremonie in Peking dinsdagochtend om dit te vieren verbloemt ook grote onzekerheid.

    Mijn tijdlijn van het verloop van de Covid-crisis tijdens de eerste helft van dit jaar laat zien dat China ook grote fouten heeft gemaakt. Eind december en begin januari was al bekend in delen van het systeem dat het nieuwe virus van mens op mens kon worden overdragen. Alleen zorgde de paranoïde in het systeem en de grote macht van de partijsecretaris op elk niveau voor structurele belemmeringen van snelle doorgave van deze informatie en snelle handeling daarop. Deze hele viering is echter gebaseerd op de notie dat China deze grootse overwinning op het virus juist heeft behaald vanwege het systeem.

    Men moet niet vergeten dat er twee belangrijke filters aan het werk zijn in China. Het eerste is een sterk Chinees nationalisme, wat gekenmerkt wordt door wat William A. Callahan ‘pessoptimisme’ noemt: slachtofferschap en superioriteitsgevoel. Het tweede is de censuurmachine en staatsmedia die de partijlijn moeten volgen. Daarnaast zijn Chinezen als niet-Westerse mensen natuurlijk minder gebonden aan het Westerse zelfbeeld en kunnen dus makkelijker onze slechte kanten erkennen. Nu zijn er twee grote crises geweest die in de optiek van het Chinese wereldbeeld bewijs zijn van de zwakte van het ‘Westen’ en de kracht van het Chinese systeem.

    Economen maken zich zorgen over de manier waarop China zich met schuldenopbouw door de economische crisis van 2008 heeft geslagen. Er zijn grote structurele problemen met de Chinese economie die door de manier van het herstel alleen nog maar erger zijn gemaakt. Echter, in de officiële Chinese optiek liet 2008 juist zien dat er grote contradicties zijn in het Westerse kapitalisme en was het China dat de crisis goed wist te doorstaan. Nu komt daar nog de pandemie bij op. Veel Chinezen geloven niet dat het virus werkelijk uit Wuhan komt. Dus China heeft geen schuld. In plaats daarvan heeft China juist één van de beste reacties gehad, terwijl Amerika juist volledig faalt. Onvolkomenheden en plaatselijke misstanden worden genegeerd in ruil voor een groots propagandaverhaal van triomf waarin geen ruimte is voor negatief geluid.

    Dit voedt alleen maar de notie dat het nu de beurt is van China in de wereld. Het Westen (Verenigde Staten) is aan het neergaan. Een historisch materialistische kijk op de geschiedenis zou laten zien dat China’s opkomst nu onvermijdelijk is. Dat alles is mogelijk dankzij de voordelen van het leiderschap van de Communistische Partij van China en van het Socialisme met Chinese Karakteristieken. Jammer genoeg proberen nu echter jaloerse Westerse mogendheden dit te stoppen. Terwijl onzekerheid over de veiligheid van China’s positie in de wereld groeit in Peking neemt het blinde zelfvertrouwen in het eigen systeem toe.

    In zijn toespraak begint president Xí Jìnpíng (习近平) de opsomming van de zes belangrijkste lessen van de pandemie met de volgende claim als eerste les:

    “De grootse praktijk van de strijd tegen de pandemie bewijst nogmaals dat de ongeëvenaard krachtige leiderschapmacht van de Communistische Partij van China in tijden van storm en regen de meest betrouwbare toeverlaat is van het Chinese volk.”
    抗疫斗争伟大实践再次证明，中国共产党所具有的无比坚强的领导力，是风雨来袭时中国人民最可靠的主心骨

    习近平：在全国抗击新冠肺炎疫情表彰大会上的讲话

    China-expert David Bandurski leest in het verslag van de ceremonie op de voorpagina van partijkrant Volksdagblad een ander belangrijk punt: het hele circus is onderdeel van het versterken van de centrale rol van Xi Jinping en het centrum van de Partij in het Chinese politieke systeem.

    “The final, penultimate paragraph of this shelun (社论) provides the clearest picture of what the pomp and circumstance today were really about – namely, the home stretch in the leadership’s marathon re-positioning of the COVID-19 pandemic as a story about the power and position of Xi Jinping and the CCP.”

    Trumpets and Whispers – David Bandurski for the China Media Project

    Want Peking maakt zich wel degelijk zorgen over de macht van lokale partijsecretarissen, een probleem inherent aan een leninistisch partij-staat dat niet alleen rol speelde bij de uitbraak van de pandemie in Wuhan maar continu beleid van de centrale overheid frustreert. Een charismatisch element in het systeem gericht op Xi Jinping kan helpen om deze blokkades te omzeilen. Het bewustzijn van de noodzaak om wat te doen aan de relatieve binnenlandse zwakte van de Chinese nationale leiders is nog weer eens een bewijs voor de schizofrenie in Peking. Aan de ene kant zien we steeds triomfantelijker geloof in de superioriteit van China. Aan de andere kant is er groeiend angst over de eigen zwakte en tegenstand in de internationale gemeenschap. Dit kan tot rare sprongen leiden.