Author: Sense Hofstede

  • In this Cold War, Europe risks becoming the new Asia

    That uneasy feeling in Europe when China and Brazil launch a ‘peace’ initiative on Ukraine that goes against Brussels stated aims? The post-failed-coup worry about South Korean opposition leader Lee Jae-myung’s seeming indifference to Russia’s activities? India just one country happily continuing to engage with Moscow? Europeans are getting a quick lesson about a global lack of concern for their fundamental interests.

    At the airport, ending his state visit to Russia in 2023, Xi Jinping told Vladimir Putin that the world is undergoing ‘epochal change unseen in a hundred years’ 百年未有之大变局. His addition that China and Russia were driving this change together may have been somewhat too optimistic. Donald Trump’s victory is only the latest election outcome showing the democratic world is perfectly capable of tearing itself further apart. Trump’s MAGA party, too, is just one of many eager to drive epochal change. Europe, it seems, risks becoming the arena where these forces will clash.

    Commentators like to talk about a new cold war, mirroring a stalemate between opposing forces during the old Cold War. The stalemate held true for Europe. For the rest of the world, in contrast, the Cold War was decidedly warmer. A full-scale land war in Europe would have been too hideous to contemplate. This helped prevent the conflict turning hot. Tension that could not find an outlet in fortified Europe, however, erupted in Asia, still wobbly on its feet in the midst of decolonisation and development. The Korean and Vietnamese civil wars were only just some of several conflicts that were transformed as a result — without concern for their fundamental interests.

    A similar situation now threatens in reverse. Potential conflicts in East Asia are numerous. But a war between nuclear powers China and the US with Japan around the Philippines, Korea, or Taiwan would be unimaginably extreme.  Now it just so happens, that in a divided and militarily weak Europe there is already an ongoing conflict: Russia’s war of aggression against Ukraine. Not coincidentally, more and more countries from Asia are drawn into the geopolitical maelstrom. In this Cold War, Europe risks becoming the new Asia.

    The splintering West

    Even without belief in the Marxist ‘trend of history’ 历史潮流 on which Xi’s claim to Putin relies, it is clear that world order is changing. Europe increasingly stands alone. There is a non-zero chance that the Americans go the way Orbán’s Hungary. Given the US’ central position and its vast power arsenal, an authoritarian with oligarch friends its helm would have larger consequences for Western unity than European Council summits running late.

    The danger to the liberal democratic community is the greatest it has ever been since communism was contained in the West. Backsliding in the US might hollow out the ‘liberal’ part really quickly across the pond, now the Republic Party has a trifecta. There is also no guarantee this side of the Atlantic will keep it together. Europe is facing its own illiberal forces.

    The liberal global space that anchored the world’s democracies together was fundamentally a Western compact underpinned by US hegemony. The combination of its military, economic, and cultural dominance provided a foundation. The ideology behind ‘liberal democracy’ or ‘international rules-based order’ can be attacked for its flaws and hypocrisies. It did, however, serve to bind the transatlantic community to common political norms and a shared perception of belonging to a common democratic community.

    There has long been talk of the Atlantic growing wider. Ever since the 1980s, talk about the Asia-Pacific has signalled a new direction. The 2003 Iraq War and 2008 financial crises were further moments of divergence. But, perhaps ironically, it was the European Union’s enlargement to include the loyal NATO countries in Central and Eastern Europe that had the biggest structural consequences. It moved the continent away from the Cold War period, when Western Europe perched dependently on the edge of a communist-dominated Eurasia. At the same time, the rise of China draws the US in the other direction.

    The recent US election outcome brings to the superstructure’s surface the Western rupture long presaged by fundamental shifts in the base. MAGA’s authoritarian promises becoming real would be the final nail in the coffin of shared identity. Demographic trends already increasingly tie the US to Asia and Latin America, while linking Europe more closely to its neighbourhood. Now Trump may turn the presidential US into a challenger of European parliamentary democracies’ values and interests, a threat to Ukrainian sovereignty and global democracy. After many years of people writing about multipolarity, the moment for a European pole is there. But Europe is incredibly weak.

    The Indo-Pacific’s globalising interests

    The countries in Asia are growing stronger and more assertive. This means their interests are increasingly global too. This is not just limited to Xi Jinping’s China. Much has already been written about the arrival of North Korean troops on the European battlefield. But it is worth taking a moment to reflect on the fact that the Old World is turning into a stage for Asian power plays.

    Seoul reacts as it sees a more aggressive North Korea receive aid threatening South Korea in exchange for substantive military support to Russia. Much has been written about Iran. Poland is not the only country looking for South Korean weapons. Japan already had territorial conflict with Russia, which helps explain why it is now working to demine Ukraine together with Lithuania, itself punished by Beijing after successful Taiwanese outreach. Above all, China is increasingly clearly on Russia’s side in the war in Europe, in the form of critical supplies and support in international organisations.

    Europe is also subjected to the growing economic contestation in the Indo-Pacific. EU member states’ fight over Chinese electric vehicle factories is just the latest impact of the new reality. Chinese competition is the biggest threat to European industry. However, considering Trump’s transactional and unpredictable approach, The Hague will still think back nostalgically to the days when it only had to deal with Biden’s pressure on Dutch semiconductor industry. Northvolt’s bankruptcy proceedings meanwhile raise the prospect of reliance on Chinese battery manufacturers for what was once the crown of European industry, the automotive sector.

    Dancing On Its Own

    Countries facing each other around the Pacific Ocean have begun to bring their conflicts to Europe. While this is happening, Europe remains not only economically and militarily dependent on the US, but also politically. What is often referred to as ‘initiative’ or ‘leadership’ in international affairs is in fact the White House taking charge of the narrative and direction of the West. In the face of European hesitation, it was the Biden administration’s commitment that forged the suppliers’ coalition for Ukraine, no matter its limitations. Such actions require a vision on the world, on one’s interests and on one’s role in safeguarding those.

    If Europe is to stand on its own, it needs a framework for this ‘leadership’. But where to locate it? The EU’s member states too are submitting to their populist movements while petty commercial and small-p political interests dominate. Commission President Ursula von der Leyen’s aim for a more ‘geopolitical’ European Commission is admirable. Still, the question offers itself: she and what army? Without defensive initiative, Europe risks becoming a ‘hot’ battleground of the Indo-Pacific’s ‘cold’ war.

    To answer the question of our time, Europe can learn from a continent it once colonised, Southeast Asia. Its newly independent countries entered the old Cold War with fledging states but a strong determination never to be taken advantage of again.  In the 1960s and 1970s they worked on their answer, the Association of Southeast Asian Nations (Asean). Their aim was to ensure they could never be played apart again by competing outsiders. Their solutions consisted of an Asean Way of cooperating internally in ways that worked for their political systems while ensuring that no decision about their neighbourhood would be taken without them, referred to as Asean Centrality.

    Europe has the advantage of an already existing European Union. It also has the advantage of a capable central executive in the form of the European Commission and democratic oversight through the European Parliament and the Council of the EU. These are potential locations for the political leadership the absence of which in Southeast Asia hinders Asean’s responses to US-China tensions.

    The ‘EU Way’ of governing needs to be updated for the political reality and imbued with a renewed vision. ‘EU Centrality’ in decisions affecting the future of the continent requires a political idea of the EU’s place and role in a post-Western world and stronger supranational authority to execute it. This vision should not imply equidistance — the original Asean founders, which include two US treaty allies, relied and continue to rely on close military cooperation with Washington DC.

    Both domestic and external politics, however, require a material base of power. For Europe to make up for the breaking apart of the West and the growing pressures from the Indo-Pacific, it needs to have its own economic and military power. That material power needs to be the priority. Only this way the EU can drive its own epochal change and thereby prevent Asia’s past from becoming Europe’s future.

  • In deze Koude Oorlog dreigt Europa het nieuwe Azië te worden

    Op het vliegveld na afloop van zijn staatsbezoek aan Rusland in 2023 vertelde Xí Jìnpíng 习近平 aan Vladimir Poetin dat de wereld een verandering ondergaat ‘niet gezien in honderd jaar’ (百年未有之大变局). Eentje die China en Rusland samen voortdrijven. Dat laatste is misschien wat hoopvol. Verkiezing na verkiezing laat zien dat de democratische wereld zelf al uit elkaar schuift. De overwinning van Donald Trump in de Verenigde Staten is slechts het meest belangrijkste voorbeeld.

    Ook zonder geloof in de marxistische ‘historische krachten’ waar Xi’s uitspraak naar verwijst, is duidelijk dat verhoudingen veranderen. Europa komt steeds meer alleen te staan. Er bestaat de kans dat de Amerikanen nu Orbáns Hongarije achterna te gaan. Een wannabe-dictator met oligarchenvrienden aan de knoppen van het machtsarsenaal van de VS zou een geopolitieke aardverschuiving betekenen.

    Buiten de VS verschuift ook veel – en niet in het voordeel van Europa. Er is al veel geschreven over de komst van Noord-Koreaanse troepen naar Rusland. Maar het is de moeite waard om nog even stil te staan bij het feit dat ons continent steeds meer verwordt tot strijdtoneel voor Aziatische machten.

    Seoel reageert, omdat het ziet hoe een agressiever Noord-Korea in ruil voor militaire steun aan Moskou hulp krijgt die Zuid-Korea bedreigt. Polen is niet het enige land wat uitkijkt naar Zuid-Koreaanse wapens, terwijl Forbes schrijft over mogelijke Taiwanese leveranties aan Oekraïne. Japan had al territoriaal conflict met Rusland, wat helpt te verklaren waarom het nu met het door Peking gestrafte Litouwen werkt aan ontmijning in Oekraïne. Bovenal staat China steeds duidelijk aan de Russische kant in de oorlog in Europa, in de vorm van kritieke leveranties en steun in internationale organisaties.

    Ook op economisch gebied wordt aan alle kanten aan Europa getrokken. Het gevecht van EU-lidstaten om Chinese fabrieken voor elektrische auto’s is slechts de laatste impact van de nieuwe realiteit. Met de transactionele Trump zullen we nog met weemoed terugdenken aan de tijd dat we slechts te maken hadden met Bidens druk op de halfgeleiderindustrie. De landen die rondom de Stille Oceaan tegenover elkaar staan brengen hun conflict naar Europa.

    Commentatoren spreken graag over een nieuwe Koude Oorlog. De oude Koude Oorlog wordt daarbij vaak beschreven als patstelling. Dat klopte voor Europa. Voor de rest van de wereld was het echter een hete, bloedige strijd. De reden dat er in Europa toen niet gevochten werd, was dat een grootschalige landoorlog tussen het Westen en het Sovjetblok te afgrijselijk zou zijn. De spanning die in Europa geen uitweg kon vinden, barstte los in de rest van de wereld. Vietnam was slechts een van de vele theaters waarin de kampen elkaar met scherp bevochten.

    Een soortgelijke situatie dreigt nu in omgekeerde richting. Mogelijke conflicten in Oost-Azië zijn talrijk. Maar een oorlog tussen kernmachten China en VS met Japan rond de Filipijnen, Korea of Taiwan zou onvoorstelbaar extreem zijn.  Nu wil het net, dat in het verdeelde Europa zich al een lopend conflict bevindt – de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Niet zonder toeval bemoeien steeds meer landen uit Azië zich daarmee.

    Europa loopt het risico een strijdtoneel te worden van de Indo-Pacific in deze ‘koude’ oorlog om de machtsbalans in Azië. Onder veel Europese geopolitieke commentatoren leeft nog de vraag of het wenselijk is dat Europa duidelijk partij kiest in het conflict tussen China en de Verenigde Staten. Dat debat gaat onterecht uit dat wij ons in de luxepositie bevinden een keuze te hebben. Dat is niet zo. China en Rusland zijn nooit een optie geweest. Als Trump de sloophamer ter hand neemt tegen een samenhangend ‘Westen’, dan is ook de VS uit de race. De enige keuze is de keuze voor Europa zelf.

    Daarbij kunnen we een les trekken uit de stappen die Zuidoost-Azië ondernam als reactie op de Koude Oorlog. In de jaren zestig en zeventig werkten de landen daar aan het samenwerkingsverband ASEAN. Hun doel was, om te zorgen dat de gekoloniseerde regio nooit weer uit elkaar gespeeld kon worden door elkaar bevechtende buitenstaanders. Europa heeft het voordeel dat er al een Europese Unie bestaat. Ook heeft het nog geen eeuwenlange externe bezetting achter de rug. Laten we dan deze voorsprong gebruiken om onze zaakjes op orde te krijgen en daarmee voorkomen dat het verleden van Azië de toekomst van Europa wordt.

    Een uitgebreide Engelse versie staat nu online: ‘In this Cold War, Europe risks becoming the new Asia’.

  • Xi Jinpings Chinese Droom maakt handelsconflict met Europa onvermijdelijk

    Elektrische auto’s zijn de inzet van oplopende handelsspanningen tussen China en de Europese Unie. Chinese staatssteun zou een bedreiging zijn voor de Europese auto-industrie, een essentiële pijler van de Europese economie. Brussel is een onderzoek begonnen. In juni kwamen er al voorlopige invoerheffingen. Daarop nam Peking al cognac, brandy en varkensvlees uit Europa in het vizier.

    Dat weerhield Brussel er niet van door te gaan. Nu reageert China op de volgende stap in het EU-onderzoek door zijn pijlen te richten op Europese zuivelproducten. Dreigende geluiden in de richting van Europese auto’s met verbrandingsmotoren worden ook concreter. Een handelsconflict lijkt nog lastig te vermijden. Tegelijkertijd moet Europa niet onderschatten welke troefkaart het in handen heeft dankzij de gemeenschappelijke markt. 

    Het is duidelijk dat Peking een gerichte campagne is begonnen. Doel is om een meerderheid van EU-lidstaten te overtuigen tegen te stemmen, wanneer in de herfst de definitieve beslissing genomen moet worden genomen over het onderzoek naar elektrische auto’s. Duitsland was vooraf al tegen. Nederland moet er echter vanuit gaan, dat de meeste EU-lidstaten niet anders kunnen dan doorzetten.

    De economische botsing is namelijk structureel. Subsidies waren altijd al ingebouwd in het Chinese politieke systeem. Nu vereisen de plannen van president Xi Jinping dat buitenlanders nog meer delen van hun industrieën opofferen aan goedkope producten uit China. Daarmee brengt hij zijn land op ramkoers met de halve wereld. Nu gaat het conflict namelijk om de lucratiefste, hoogwaardige producten.

    Xi Jinping introduceerde in 2012 de Chinese Droom. Doel is de ‘terugkeer’ van China naar zijn ‘historische’ rechtmatige positie als grootmacht. Voor rechtgeaarde marxist Xi is een fundament van economische kracht hierbij essentieel. Juist aan dat fundament schort het de laatste tijd. De Chinese consumptie is zwak sinds de coronapandemie. Dat komt boven op de vastgoedcrisis, begonnen met maatregelen om onhoudbare speculatie een halt toe te roepen.

    Stimulans blijft echter uit. De communisten in Peking menen dat ‘gratis geld’ de Chinese burger net zo lui zou maken als de decadente Europeanen al zijn. Volgens hen is een economie die tastbare producten maakt in plaats van ongrijpbare diensten consumeert een vereiste voor de macht die de Chinese Droom mogelijk maakt.

    Het ‘nieuwe ontwikkelingsparadigma’ (xīn fāzhǎn géjú 新发展格局) van Xi uit mei 2020 voorziet hiertoe in de zogenaamde ‘dubbele circulatie’ (guónèi guójì shuāng xúnhuán 国内国际双循环), twee onafhankelijke economische sferen. Een onafhankelijke ‘binnenlandse circulatie’ moet de Chinese economie beschermen tegen sancties en schokken. In de ‘internationale circulatie’ moeten de mondiale leveringsketens juist afhankelijk worden van China, wat Peking geld en macht oplevert.

    Het zijn de technologieën van de toekomst die de werelds afhankelijkheid van China moeten versterken. Dat staat bekend onder weer een ander xiïsme als de ‘nieuwe productieve krachten’ (xīn zhí shēngchǎnlì 新质生产力). Dit zijn de technieken achter elektrische auto’s en kunstmatige intelligentie – niet om streaming en spellen. Brussels subsidieonderzoek is een bewijs van Pekings succes.

    De Wall Street Journal legt uit hoe dit er in de praktijk uitziet. Onder de noemer van „eerst maken, dan breken” (xiān lì, hòu pò 先立后破) zet Peking in op high-tech industrieën waarin China graag dominant wil worden. Ondertussen moeten de oude ‘laagwaardige’ maakindustrieën nog behouden blijven. Het gevolg is dat overheden elkaar overtreffen in subsidies voor nieuwe producenten terwijl verlieslijdende fabrieken ook in de lucht worden gehouden.

    Teruglopende bouw is echter funest voor de vraag naar bijvoorbeeld staal. Onzekere consumenten hebben minder geld voor nieuwe auto’s. De buitenlandse markt moet daarom uitkomst geven. Als China niet meer consumeert maar wel meer produceert, dan zullen buitenlanders de spullen moeten kopen die Chinese fabrieken maken. Als die buitenlanders niet plotseling veel rijker worden, betekent dit dat de rest van de wereld minder moet produceren.

    Handelsblatt schrijft dat de Duitse industrie een nieuwe China Shock wacht. Westerse bedrijven hebben lang veel geld verdiend door de laagwaardige stappen in hun productieproces naar Chinese fabrieken te verplaatsen. Chinese producenten leerden vlug en konden al snel zélf goedkope producten te maken die het al langer goed doen in ontwikkelingslanden. Nu zijn Chinese techbedrijven en automerken echter opgeklommen naar het hogere segment.

    Chinese merken vormen nu een directe bedreiging voor Westerse kampioenen. Berlijn én Brussel kunnen Pekings succes niet langer negeren. Europa zal de eigen industrie niet helemaal kapot laten gaan om alles vervolgens uit China te importeren. De kortermijnbelangen van Duitse automakers met fabrieken in China wegen uiteindelijk niet op tegen de langtermijnbelangen van het continent. Het begin van die botsing zien we nu.

    Ons voordeel is, dat de Europese markt essentieel is voor het slagen van China’s transitie naar de ‘nieuwe productieve krachten’. De minder kapitaalkrachtige consumenten in ontwikkelingslanden vormen (nu nog) een te kleine markt voor de afzet die de Chinese industriële opwaardering nodig heeft. De Amerikaanse markt is hermetisch gesloten. Consumptie in eigen land blijft achter. De enig overgebleven rijke markt van serieuze grootte is de Europese.

    Bij de exportcontrolemaatregelen die ASML treffen valt nog te twisten of het de Chinese voortgang effectief bevriest. Dit handelsconflict is echter geen complex technisch vraagstuk, maar een simpele economische afweging. Een open vraag is of Peking uit wanhoop aan gaat sturen op een totaal handelsconflict, of dat het uiteindelijk te afhankelijk is van Europese vraag (en componenten) om veel meer dan kaas en cognac tegen te houden. Wat het ook wordt, Nederland kan zich maar beter toeleggen op de juiste uitvoering dan het stoppen van dit onvermijdelijke conflict.

  • Recensie: twee boeken die waarschuwen voor Xi Jinpings agenda

    Joanna Chiu. 2021.  China over grenzen: een nieuwe wereldwanorde. [China Unbound: A New World Disorder.] Rotterdam: Lemniscaat. [London: Hurst & Co.]
    Elizabeth C. Economy. 2022. The World According to China. Cambridge: Polity Press.

    China wil wat. Maar wát? Het is de meeste mensen inmiddels wel duidelijk, dat Peking steeds actiever bezig is. Maar wat precies Xi Jinping en zijn mensen nu aan het doen zijn in de wereld, dat is minder overzichtelijker. Voor een publiek dat – dankzij het neerslaan van de protesten in Hong Kong en de ‘wolf-warrior diplomacy’ van de coronapandemie – wakker is geschud en meer wil weten, zijn er recent twee Engelstalige boeken verschenen. Chiu’s boek is zelfs vertaald naar het Nederlands en besproken bij het Instituut Clingendael. Pekings kwestieuze houding ten opzichte van de Russische invasie van Oekraïne kwam net te laat om te worden meegenomen, maar de recente ontwikkelingen ontkrachten hun argumenten niet.

    Joanna Chiu is een Canadese journalist die jarenlang als correspondent in China werkte voor Europese persagentschappen. Nu is ze weer terug in Canada, waar ze voor de Toronto Star werkt. Haar achtergrond als Chineessprekende uit de Cantonese gemeenschap zorgde altijd al dat ze oog had voor dingen die de gevestigde journalistiek mistte, zo schrijft ze, maar teruggekomen uit de politieke hectiek in Peking viel haar helemaal op hoe China tegenwoordig overal is. Ook in haar werk voor een relatief lokale krant in Noord-Amerika bleken haar vaardigheden van pas te komen.

    Chiu is gedreven door haar observatie dat racisme en witte dominantie de westerse oren en ogen in overheid en journalistiek blind en doof maken voor wat al heel lang speelt. Ze opent natuurlijk met de voor Canada ingrijpende gijzelneming van Michael Kovrig en Michael Spavor door het Chinese justitiesysteem na de Canadese arrestatie van Huawei’s financieel directeur Mèng Wǎnzhōu (孟晚舟) na een Amerikaans uitleveringsverzoek. Dat doet ze ook, om te wijzen op het feit dat er al jaren Canadezen van etnisch Chinese komaf in Chinese gevangenissen zitten zonder soortgelijke aandacht.

    Het boek beschrijft een trek langs plekken die steeds verder weg van China liggen. Beginnend in het Chinese vasteland, trekt ze door naar Hong Kong, Canada, Australië, Italië, Griekenland, Turkije, en Rusland. Juist de ervaring en talenkennis uit China geeft haar de benodigde toegang. Op elke plek zoekt ze mensen op die Peking in de gaten houden of enthousiast of ongewild onderdeel zijn van de groeiende connecties. Ze eindigt in de Verenigde Staten, waar ze zich zorgen maakt om de groeiende radicalisering van het onderwerp in de politiek daar. Overal vindt ze groeiende Chinese aanwezigheid. Maar ze observeert ook het racisme van zelfvoldane witte westerlingen.

    Chiu heeft een urgente politieke boodschap die ze kwijt wil. Haar conclusie is niet mals. Volgens haar heeft de Chinese beïnvloeding zo zijn gang kunnen gaan, omdat de westerse functionarissen hun werk niet hebben gedaan. De gehoopte gouden Chinese bergen en een onwil om het vreemde werkelijk te begrijpen, illustreert Chiu nog het best in het stuk over haar gesprekken met Griekse zakenmensen die in hun blinkende Atheense kantoren neerbuigend spreken over inferieure Afrikanen en Grieken, en geen interesse hebben in Pekings politieke intenties.

    De andere kant van de medaille is de doorgeslagen radicalisering in de Verenigde Staten. De Amerikaanse politici die schreeuwen over ‘het China-virus’ en alles wat Chinees is in de verdachtenhoek plaatsen, zijn net zo min geïnteresseerd in werkelijk begrip. Chiu’s boek is dan ook een oproep om de Chinese gemeenschappen in Westerse landen serieus te nemen als lokale gemeenschappen die niet per se veel op hebben met Peking en daarom juist vaak uit ervaring veel scherper bewust zijn van de risico’s die China meebrengt.

    Elizabeth Economy heeft als Amerikaanse denktanker een andere achtergrond. Van verlof van het conservatieve Hoover Institute aan de Universiteit van Stanford werkt ze nu als China-adviseur voor de Amerikaanse minister van handel. In het verleden schreef ze The Third Revolution over de breuk die de regering van Xi Jinping is in de Chinese politiek. In The World According to China probeert ze voor een algemeen publiek inzichtelijk te maken hoe dit China van Xi naar de wereld kijkt.

    In vergelijking met de duidelijke concentrische landenstructuur van Chiu, heeft Economy’s boek een selectie die wat meer ingegeven lijkt te zijn door de auteurs expertise en de Amerikaanse actualiteit. Na een introductie waarin ze de geopolitieke ontwikkelingen tijdens de pandemie gebruikt om de Chinese assertiviteit te illustreren, gaan we de relevante incidenten langs. Van de groeiende macht waarmee de grote Chinese economie zelfs twitterende honkbalcoaches het zwijgen op kan leggen tot invloed in Hong Kong en Taiwan tot ‘Belt and Road’, de onderwerpen zijn bekend.

    Interessanter zijn de delen waarin Economy haar licht laat schijnen op specifieke zaken waar ze in detail over kan praten. Zo legt ze duidelijk uit hoe groot de Chinese invloed binnen de Verenigde Naties is geworden en Pekings machtige positie op het gebied van de technologieën van de toekomst. Haar conclusie is, dat het frame dat we een zero-sum strijd om leiderschap hebben tussen China en de Verenigde Staten onjuist is en bovendien China helpt. Volgens haar betekent Chinese groei niet automatisch Amerikaanse neergang. Wat er werkelijk aan de gang is, is geen machtsstrijd maar een waardenstrijd. Onder het mom van onvermijdelijke en economisch aantrekkelijke Chinese opkomst, maakt Peking de wereld autoritairder. Dat is wat de VS volgens Economy zou moeten bestrijden.

    In die zin komen boeken tot een soortgelijke conclusie. Waar Chiu echter haar agenda door haar hele betoog weeft, volgt Economy wat meer het vaste denktankstramien van beschrijving gevolgd door een oproep aan Amerikaanse bestuurders om het beter te doen. Het probleem voor Economy zit hem erin dat ze, om een toegankelijk boek te schrijven, halfslachtig heeft gekozen voor de journalistieke aanpak van experts aan het woord laten. Hierdoor is ze in het nadeel ten opzichte van de beroepsjournalist Chiu. In dat laatste komt een veel grotere cast aan interessante figuren voorbij, die de auteur met haar ervaring tot een veel samenhangender en evenwichtiger verhaal weet te breien.

    Wanneer je een boek wilt van een China-expert uit het Amerikaanse denktankencircuit die nu voor de Biden-regering werkt, dan is Economy niet de beste keuze. Ik zou dan de diepgaandere en specialistischer The Long Game van Rush Doshi aanraden. Economy heeft zelf excellente artikelen geschreven die haar ideeën beknopter uiteenzetten en voor autoritaire invloed bij de VN is er ook het werk van Rana Siu Inboden. Voor Europeanen die echter op toegankelijke wijze meer te weten willen komen over de Chinese perikelen die zich ook onder onze neus afspelen, is het boek van Chiu het beste.

  • Biden’s steun voor zelfbeschikking is belangrijkste deel van zijn recente Taiwanuitspraken

    Voor de vierde keer heeft de Amerikaanse president Joe Biden „ja” geantwoord op de vraag of de Verenigde Staten militair betrokken zouden zijn bij een Chinese aanval op Taiwan. In gesprek met CBS’ Scott Pelley had Biden in 60 Minutes de volgende uitwisseling:

    “But would U.S. forces defend the island?” Pelley asked.

    “Yes, if in fact there was an unprecedented attack,” Mr. Biden said.

    “So unlike Ukraine, to be clear, sir,” Pelley said, “U.S. forces, U.S. men and women would defend Taiwan in the event of a Chinese invasion?”

    “Yes,” the president said.

    Biden tells 60 Minutes U.S. troops would defend Taiwan, but White House says this is not official U.S. policy

    De kop stelt dat het Witte Huis gelijk weer met een ‘walkback’ van de opmerkingen kwam. Maar de Amerikaanse veiligheidsfunctionaris Kurt Campbell ontkent dat expliciet. Als de hoogste Amerikaanse leider zulke dingen blijft herhalen, en als zijn adviseurs blijven zeggen dat het Amerikaanse één-Chinabeleid onveranderd is, dan moeten we misschien maar eens ophouden met doen alsof het versprekingen zijn van een seniele bejaarde. Hoe staat het nu met de ‘status quo’?

    Het beleid van de betrokken partijen ten opzichte van de betrekkingen in de Straat van Taiwan heeft verschillende namen. Peking heeft een eigen één-Chinaprincipe (一中原则 yī zhōng yuánzé) en doet alsof anderen dat erkennen. Taipei spreekt over de ‘status quo’ (現狀 xiànzhuàng). Amerika heeft een eigen één-Chinabeleid. Het beleid van géén van deze partijen is constant gebleven. Nogal wiedes. Tijden veranderen en de ontwikkelingen binnen de betrokken landen gaan ook door. Dat Peking de militaire, economische, diplomatieke en juridische druk op Taiwan steeds verder opvoert onder het groeiende etno-nationalisme van president Xí Jìnpíng (习近平) is een verandering van de status quo. Een Taiwan dat onder president Tsai Ing-wen (蔡英文 Cài Yīngwén) meer normaliseert als al-onafhankelijke Republiek China (ROC) verhoudt zich heel anders tot ‘China’ dan voorheen. We hebben allemaal de Amerikaanse ommezwaai sinds 2016 kunnen volgen.

    Het alomtegenwoordige salamisnijden aan de geliefde status quo die alle partijen zeggen te willen beschermen moet je beoordelen op basis van de relatieve verandering ten opzichte van de beweging van de natuurlijke ontwikkeling van de tijd; en op basis van het doel van het bewaren van de regionale vrede en de vrijheid van de Taiwanezen. Als we de uitspraak van Biden bekijken, dan blijkt het hier om wel een erg dun plakje salami te gaan. Met de huidige temperatuur slaat de inflatie ook bij deze slager toe.

    Een zorg onder sommige oudgedienden is dat een Amerikaanse belofte van gegarandeerde steun aan Taiwan te risicovol is. Dat beëindigt namelijk de ‘strategische ambiguïteit’. Onduidelijkheid wegnemen over hoe Washington zou reageren in het geval van oorlog tussen China en Taiwan, zou Peking tot escalatie kunnen bewegen en Taipei een prikkel ontnemen om niet roekeloos de formele onafhankelijkheid uit te roepen.

    Los van het feit dat we nu elders zien dat sommige escalatieroepers soms te makkelijk voorbijgaan aan wat autoritaire leiders nu werkelijk tot ‘escalatie’ beweegt, negeert de focus op de inbindende werking van strategische ambiguïteit op Taipei ook, hoe de wereld daar is veranderd sinds de Koude Oorlog-dromen van herovering van China onder de dictator Chiang Kai-shek (蔣介石 Jiǎng Jièshí). De genoemde normalisering van Taiwan als ROC als al onafhankelijk land maakt, dat de Taiwanese visie op de status quo formele uitroeping niet zo dringend maakt. Dat verlegt de focus op beschermen van wat je al hebt, in plaats van terugveroveren van wat je hebt verloren. Roekeloosheid is dan gevaarlijk.

    Bovendien is Amerika’s strategische ambiguïteit ook niet zo ambigu meer wat Peking betreft. De Amerikaanse Chinadeskundige Lukas Filler stelt, dat Chinese beleidsmakers er toch al vanuit gaan dat de VS betrokken zullen zijn. Militaire oefeningen en aankopen zijn gebaseerd op zulke scenarios. Deze recente uitspraak voegt weinig toe aan die afweging. De echte risico’s liggen elders. Bonnie Glaser merkt terecht op dat de VS moet zorgen de capaciteiten te hebben de beloftes na te komen die Biden maakt.

    Veel interessanter is, dat Biden bij CBS tussen neus en lippen door zegt dat onafhankelijkheid aan de Taiwanezen is: „Taiwan makes their own judgments about their independence.” Dat is een erkenning van zelfbeschikkingsrecht die gevoelig zal liggen in Peking. Volgens de nogal 19e-eeuwse visie op ras en etniciteit daar komt zelfbeschikking enkel toe aan ‘echte’ volkeren. Taiwanese medeburgers zijn gewoon onderdeel van één biologisch, onveranderbaar Chinees Volk. Zoals men uitentreuren blijft herhalen, „Taiwan is het schateiland van het Moederland, is het Taiwan van het 23-miljoen-Taiwanese-medeburgers-bevattende gehele Chinese Volk. De toekomst van Taiwan wordt samen beslist door het gehele Chinese Volk.” (台湾是祖国的宝岛,是包括2300万台湾同胞在内的全体中国人民的台湾,台湾的前途由全体中国人民共同决定。)

    Het Amerikaanse één-Chinabeleid spreekt nog over „de Chinezen aan beide kanten van de Straat [van Taiwan]”. Dat Biden openlijk toe zou kunnen geven er dat er een Taiwanese polis is, die over de eigen toekomst mag beslissen, is veel belangrijker. Niet alleen voor de mate van de verwachte Amerikaanse betrokkenheid bij een oorlog, maar ook voor het salamisnijden op de kortere termijn.

    Ook in Taiwannieuws vandaag.
  • Xi-Poetin: Rustig schrijdt keizerlijke Xi Jinping voort

    Eerder vandaag hielden Xí Jìnpíng (习近平) en Vladimir Poetin hun langverwachte ontmoeting, in Kazachstan. De reis naar Centraal-Azië voor het treffen met regionale leiders en een top van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) is de eerste keer dat Xi het land heeft verlaten sinds hij in Myanmar was terwijl de coronapandemie op gang kwam in Wuhan. De top met Poetin liet zien hoeveel de wereld is veranderd sinds die tijd.

    Terwijl in New York diplomaten al druk bezig zijn met de algemene vergadering van de oude vertrouwde VN, geven de verzamelde leiders van de SCO-leden een signaal af dat sommige landen een alternatieve visie op de wereldorde klaar hebben staan. Iran heeft al getekend, terwijl Belarus en Egypte ook al in de wachtkamer zitten voor de win-win-samenwerking-partnerschap die volgens Peking een alternatief is voor al die vervelende Westerse allianties.

    Peking en Moskou hebben veel overeenkomsten in hun visie op de mooie nieuwe wereld die bereikbaar is wanneer het verfoeide Amerikaanse hegemonisme eindelijk eens ten val komt. Ik schreef al voor de Clingendael Spectator over hoe en waarom China steun uitte voor de Russische wensen om de Europese veiligheidsordening om te vormen. Tegelijkertijd maken een aantal dingen prangend duidelijk dat Poetin de vragende partij is, zoals het FD schreef. Gedeelde autoritaire reflexen en sympathieën gaan maar zo ver.

    De Chinese belangen in Centraal-Azië zijn veelzijdig, van veiligheid tot grondstofonafhankelijkheid. De topontmoetingen met regionale leiders moet je dan ook niet allemaal interpreteren door de bril van jouw visie op de relatie China–Rusland. Maar het is wel veelzeggend dat Xi zijn Kazachstaanse tegenhanger Tokajev verzekert van Chinese steun voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van het land, zeker in de context van de recentelijk nogal getroebleerde verhoudingen tussen Kazachstan en Rusland.

    De koppen over het treffen tussen Xi en Poetin maakten duidelijk dat niet alles helemaal snor zit. De Russische leider zei begrip te hebben voor de ‘zorgen’ die China zou hebben over de situatie in Oekraïne. De officiële verklaring (Engels/Chinees) van het Chinese ministerie van buitenlandse zaken noemt Oekraïne niet. Twee relevantie citaten laten zien dat Rusland voor China vooral handig is bij het bereiken van de gedroomde ‘democratische’ wereldorde en het beschermen van de eigen kernbelangen.

    The two countries have maintained close coordination on the international stage to uphold basic norms of international relations. In the face of changes of the world, of our times and of history, China will work with Russia to fulfill their responsibilities as major countries and play a leading role in injecting stability into a world of change and disorder.
    在国际舞台上密切协调,维护国际关系基本准则。面对世界之变、时代之变、历史之变,中方愿同俄方一道努力,体现大国担当,发挥引领作用,为变乱交织的世界注入稳定性。  

    President Xi emphasized that China will work with Russia to extend strong mutual support on issues concerning each other’s core interests, and deepen practical cooperation in trade, agriculture, connectivity and other areas.
    习近平强调,中方愿同俄方在涉及彼此核心利益问题上相互有力支持,深化贸易、农业、互联互通等领域务实合作。

    Wat die kernbelangen betreft, Poetin geeft Xi duidelijke taal over Taiwan als beloning. Maar de specifieke anti-NAVO taal en de echo van de Russische verdediging van de invasie van Oekraïne, die maandenlang te horen zijn geweest vanachter het rostrum van het Chinese ministerie van buitenlandse zaken, ontbraken in de opmerkingen van Xi. De hoogste Chinese functionaris die deze taal heeft herhaald was de derde persoon in de hiërarchie, voorzitter van het Nationaal Volkscongres Lì Zhànshū (栗战书), vorige week in Vladivostok. Maar daar moesten we van vernemen via de Russische media. De stilte van de Chinese staatsmedia maakte weer eens duidelijk hoe de partijstaat zijn boodschap aanpast per publiek.

    Ondanks de Chinese huiverigheid om de gevolgen van de sancties op Rusland te riskeren, is er wel degelijk samenwerking en sympathie tussen Peking en Moskou. De gemiddelde Chinees zal niet zonder toeval via staatspers en sociale media een vrij Russisch verhaal over de oorlog in Oekraïne te horen hebben gekregen. Dat top van Xi en Poetin samenviel met gezamenlijke marine-oefeningen in de Stille Oceaan is ook een duidelijk signaal. De afkeer van de Amerikaanse wereldorde en het weergeven van Europa, NAVO, enz. als door Amerika gecontroleerd of gedomineerd is ook een belangrijke reflex die deze autoritaire landen met elkaar delen.

    Maar het is duidelijk dat partijleider Xi Jinping zich niet zonder meer verbindt aan kleptocraat Poetin. De Chinese Droom van de Grootse Herrijzenis van het Chinese Volk betreft een China dat hersteld is op zijn rechtmatige plek in het centrum van de regio en als dominante wereldspeler. Russische experts zijn niet zonder reden sceptisch over de Chinese intenties. Hoewel een Russisch verlies onwenselijk zou zijn, zou de oorlog voor Peking al succes hebben, wanneer de hoge energieprijzen en schuldvraag een wig drijven tussen Europa en Amerika. De allianties van de Amerikaanse Grote Satan kunnen ook zonder een Russische overwinningsparade in Kyiv genoeg beschadigd raken. Poetin kan daarbij van hulp zijn. Hij is geen gelijke. Xi schrijdt keizerlijk het SCO-theater in Centraal-Azië binnen met de gedachte dat híj daar de centrale rol speelt.

  • China’s Taiwanbeleid is gevaarlijk onhoudbaar

    Mijn laatste week in Singapore voordat ik mijn plek als promovendus daar verruilde voor de positie van werkzoekende in Nederland (neem mij aan!), moest ik – behalve proefschriftschrijven, afscheid nemen en inpakken – ook ineens de media te woord staan over de spanningen rondom het bezoek aan Taiwan van voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi. Van krant tot radio tot televisie, mijn boodschap was steeds: het wordt niet zomaar oorlog en wat we zien is een bewuste Chinese poging om de geloofwaardigheid van Pekings dreigementen te herstellen.

    Ik ben niet gelijk op mijn blog gaan analyseren. Naast dat ik druk was, wilde ik ook de heibel eerst even laten bezinken. Bovendien moesten we nog maar zien welke stappen Peking had voorbereid. Met de raketten gelanceerd en een heus nieuw ‘witboek’ gepubliceerd, is duidelijk dat China weer eventjes klaar is. Ik kijk terug en stel: Pekings dreigementen hebben niet het gewenste effect gehad. De afgenomen Chinese bereidheid ambiguïteit te accepteren zorgt dat Pekings virtuele werkelijkheid – waarin Taiwan onderdeel zou zijn van de Volksrepubliek – steeds harder botst met de realiteit van Taiwanese onafhankelijkheid. Pekings Taiwanbeleid is onhoudbaar. Na het Nationaal Partijcongres van 16 oktober kan dit gevaarlijk worden.

    Zoals analisten in mijn draad der draden over het Pelosi-bezoek op Twitter ook al stelden, de goed geplande militaire oefeningen van China na het bezoek van Pelosi maakten duidelijk dat deze acties al lang voorbereid waren. Peking koos dit moment bewust uit om een punt te maken. Op 10 augustus al verscheen een nieuw witboek (白皮书 bái pí shū) over Taiwan. Genaamd ‘The Taiwan Question and China’s Reunification in the New Era’ (台湾问题与新时代中国统一事业), is dit document nog maar het derde witboek over Taiwan sinds 1993 en 2000. De compilatie van zulke teksten is niet zomaar klaar en moet al een tijd bezig zijn geweest. De bureaucratie moet nu aan de gang deze nieuwe mijlpaal om te zetten in concreet beleid.

    Als een goede pekingoloog ga je kijken wat nieuw is in vergelijking met de eerdere stukken en wat verdwenen is. Zo lijkt men lessen te hebben getrokken uit Hong Kong en is ruimte voor autonomie verdwenen: het stuk noemt niet langer dat Taiwan eigen strijdkrachten zou mogen behouden en benadrukt dat alleen betrouwbare personen het bestuur zullen vormen. „All Taiwan compatriots who support reunification of the country and rejuvenation of the nation will be the masters of the region” (所有拥护祖国统一、民族复兴的台湾同胞将在台湾真正当家作主). „One Country is the precondition and foundation of Two Systems; Two Systems is subordinate to and derives from One Country” (“一国”是实行“两制”的前提和基础,“两制”从属和派生于“一国”并统一于“一国”之内。). Wanneer de vaker agressieve Chinese ambassadeur in Frankrijk Lú Shāyě (卢沙野) zegt dat de verkeerde Taiwanezen ‘heropvoeding’ (再教育 zài jiào yù) te wachten staat, dan geeft dat aan hoe we deze plannen moeten zien. De belofte van gedeeltelijk zeggenschap en de kans om te delen in de glorie van de grootse herrijzenis van het Chinese ras zijn niet aantrekkelijk voor de Taiwanezen, die gewend zijn eigen baas te zijn en waar Chinees nationalisme geen serieuze weerklank vindt.

    Het eerste deel van het witboek vat de door China verdraaide geschiedenis van Taiwan samen. Men liegt over de geschiedenis van Taiwan voor de Qing-dynastie als eerste Chinese staat het eiland veroverde. Men liegt over de betekenis van de VN-resoluties waarmee de Volksrepubliek slechts de Chinese zetel kreeg toegewezen en die met opzet de status van Taiwan niet noemden. Men liegt over de internationale acceptatie van Pekings eigen één-Chinaprincipe, dat anders is dan elk lands eigen één-Chinabeleid. Er is geen enkele ruimte voor de Taiwanese perspectieven. Al een tijdje spreekt men over het nieuwe ‘Comprehensive Plan for Resolving the Taiwan Problem in the New Era’ (新时代党解决台湾问题的总体方略) en het is aan te nemen dat dit Plan tijdens het aankomende Partijcongres ingekleurd gaat worden. Dan is het zorgelijk dat het witboek dat dient als gids voor nieuw Taiwanbeleid niet in staat is de Taiwanese realiteit te noemen.

    Zoals ik elders al gedetailleerder heb beschreven, beschouwen de Taiwanezen zich als onafhankelijk en heeft men – los van culturele en economische banden – geen interesse in politieke verbintenis met China. Daarnaast hebben de vergeldingsdreigementen geen afdoende effect gehad. Taiwans interactie met de democratische wereld gaat door. Hoewel Amerikaanse congresleden Taiwan al regelmatig bezochten, is er nu wel een nieuw record bereikt. Een Franse delegatie en het zoveelste Litouwse bezoek maken duidelijk dat dit niet op zichzelf staat. Een Taiwanese vertegenwoordiger zal de staatsbegrafenis van de vermoorde Abe Shinzō (安倍 晋三) bijwonen. De steeds normalere Amerikaanse wapenverkopen aan Taiwan gaan ook rustig verder. Juist door het spel zo hoog te spelen, heeft Peking bepaalde landen en politici gedwongen om te laten zien dan ze niet zwichten voor Chinese druk.

    Op Taiwan is men nu vooral bezig met de aanstaande lokale verkiezingen van 26 november. Chinese pogingen om met economische sancties de DPP-achterban te schaden spelen daarbij lang niet zo’n grote rol als de inflatie die overal op de wereld toeslaat. Daarnaast zijn er ook weer de gebruikelijke lokale politieke schandalen die Taiwans levendige democratie kenmerken. De uitkomst van deze verkiezingen zal worden gezien als voorteken voor de landelijke verkiezingen van 2024. Dat jaar gaat niet alleen president Biden op voor herverkiezing, maar moet ook de gematigde president Tsai Ing-wen (蔡英文 Cài Yīngwén) na twee termijnen het veld ruimen. De vraag is of haar opvolger als DPP-voorzitter de door facties geplaagde partij net zo goed bij elkaar kan houden. Als de partij aan de macht kan blijven, speelt ook nog dat Tsai’s opvolger waarschijnlijk meer uitgesproken pro-formele-onafhankelijkheid zal zijn.

    Hoewel de oppositie, de vaak Peking-vriendelijke(re) Chinese Nationalistische Partij (KMT), het slecht doet in de landelijke peilingen, zijn Taiwans lokale verkiezingen altijd weer net wat meer op lokale zaken gericht. In 2018 won de KMT nog 15 van de 22 burgemeesterposities. De DPP heeft om personele redenen ook wat pech dit jaar. Maar de Chinese Communistische Partij (CCP) kan de DPP te hulp komen als het tijdens het Partijcongres met drastische taal de campagne van Tsai helpt, net zoals president Xí Jìnpíng (习近平) dat deed voor de landelijke verkiezingen van 2020. Nogmaals een KMT-verlies na 2020 zal in Peking de partijkaders niet hoopvol doen stemmen over de kansen van de ‘patriottische’ krachten in 2024.

    Er zijn ondertussen grote verwachtingen geschapen in China zelf door (i) de retoriek over de opkomst van China en de vermeende neergang van het westen (东升西降 dōng shēng, xī jiàng) tijdens deze Epochale Omwenteling van Trump, pandemie, Afghanistanafgang en Oekraïne-‘crisis’, (ii) het zogenaamde Chinese militaire succes van de oefeningen na het bezoek van Pelosi, (iii) continue verhalen over hoe slecht het gaat met Taiwan en (iv) het nieuwe Witboek en het ‘Comprehensive Plan’. Het Partijcongres zal hier iets mee doen. Maar de partijorthodoxie én de afnemende ruimte voor kritische geluiden in het Nieuwe Tijdperk van Xi staan de beleidsmakers niet toe te proberen echt bestaande Taiwanezen aan te spreken. In plaats daarvan kan men slechts doen alsof ‘de massa van Taiwanese medeburgers’ (广大台湾同胞 guǎngdà táiwān tóngbāo) alleen maar dankzij hersenspoeling niet net zo open staat voor een Chinese overname als de Oekraïeners die we natuurlijk massaal op straat zagen dansen uit blijdschap toen de Russen ze kwamen bevrijden.

    De maoïstische fictie dat in Taiwan slechts een ‘extreem kleine minderheid’ (极少数 jí shǎo shù) met hulp van ‘buitenlandse krachten’ onafhankelijkheid zou steunen, botst steeds harder op tegen de realiteit. Ik lees tegenwoordig vaker over ongeduld met ‘delen’ van de KMT en Taiwanezen die maar niet hun Chinese patriottische plicht willen doen. De realiteit is, dat het slechts een ‘extreem kleine minderheid’ is, die met de Volksrepubliek samen wil. Grote stappen volgend op het Partijcongres op basis van de Chinese fictie zullen in eerste plaats de Taiwanese vijandigheid nog verder versterken, zoals de militaire dreigementen dat al gedaan hebben. Maar de verbolgen reacties van Chinese nationalisten op de onmacht om het bezoek van Pelosi te voorkomen maken duidelijk dat de werkelijke situatie voor Chinezen steeds moeilijker te ontkennen is én moeilijker te accepteren.

    Taiwan heeft zich heel lang vreedzaam kunnen ontwikkelen, democratiseren en normaliseren dankzij de ambiguïteit die hing boven de wateren van de Straat. Het was gunstig voor Taipei om die mist niet te veel doen opklaren. Bovendien heeft het land ook nog tijd nodig om de verdediging op orde te krijgen. Dit is de reden voor Tsai’s behoedzame Chinabeleid en werd gezien als een welkom contrast met haar onstuimige DPP-voorganger Chen Shui-bian (陳水扁 Chén Shuǐbiǎn, 2000–8). Maar de mist trekt al langzaam op. Met elk voorbijgaand jaar zijn er meer Taiwanezen én buitenlanders die de onafhankelijkheid als natuurlijk beschouwen. Na de Russische invasie van Oekraïne en de groeiende Chinese dreiging lijkt Taipei ook meer een meer van oordeel dat grotere zichtbaarheid en explicietere steun nu in het belang van Taiwan zijn.

    Het Chinese Taiwanbeleid is gebaseerd op onjuiste geschiedenis en het negeren van de werkelijke meningen van de Taiwanese bevolking. De afwezigheid van oprechte pogingen om de Taiwanezen over te halen en de continue nadruk op de economische en militaire onvermijdelijkheid van ‘hereniging’ is bewijs van marxistisch-materialistische onbuigzaamheid die verwacht, dat de andere kant wel op zal moeten geven, net zoals de Britten zonder al te veel tegenslag Hong Kong overdroegen. Maar in tegenstelling tot Hong Kong is Taiwan wel degelijk verdedigbaar en heeft een bevolking die in overweldigende meerderheid een eigen nationale identiteit heeft.

    Peking lijkt ook het geduld te verliezen met de ambiguïteit die de lieve vrede altijd heeft bewaard. Dat dwingt een confrontatie met de onjuiste aannames waarop zijn Chinabeleid is gebaseerd. De meeste landen hebben een één-Chinabeleid omdat ze daartoe gedwongen zijn, niet uit oprecht gevoeld geloof in het één-Chinaprincipe. De Taiwanezen hebben ook geen trek in China’s verhaal. Oekraïens president Volodymyr Zelensky vertelde Rusland eerder deze week de onmogelijkheid van economisch materialistisch determinisme: „zonder gas of zonder jou? zonder jou!”. De Taiwanezen zijn net zo min over te halen op basis van economische argumenten. De afschrikkende werking van de Chinese dreigementen hebben niet de benodigde geloofwaardigheid gewonnen. Het gevaar bestaat dat Peking zal escaleren om te proberen dit alsnog te doen. Maar de fictie waarop het Chinese beleid is gebaseerd, is niet te overschreeuwen. De werkelijkheid zal openlijk geconfronteerd moeten worden. De vraag blijft of de CCP dit aankan zonder binnenlandse dwang tot het nemen van kinetische maatregelen te voelen.

  • Singapore schaft strafbaarstelling seks tussen mannen af

    Tijdens de jaarlijkse toespraak waarin de Singaporese premier het beleid voor het komende jaar uiteenzet kwam, waar de indirect door de staat gecontroleerde media al tijden op aan het voorbereiden waren: Artikel 377A, die acts of gross indecency tussen mannen strafbaar stelt, wordt afgeschaft. Om de kleine maar invloedrijke groep religieuze conservatieven gerust te stellen, wordt het recht van het Parlement om het ‘traditionele’ huwelijk te definiëren in de grondwet verankerd.

    Nadat in februari dit jaar het Hof van Beroep de laatste zaak over de grondwettelijkheid van het Artikel besloot dat het niet op de inhoud hoefde te oordelen, omdat de attorney-general al tijden het beleid had, om niet meer te vervolgen, kwam de minister van justitie en binnenlandse zaken Shanmugam al snel met de eerste uitspraken die langzaam de politiek en bevolking van de niet-zo-democratische stadstaat voorbereidden op het opruimen van wat in de loop der jaren steeds meer een rommeltje was geworden.

    Singapore is een voormalige Britse kolonie. Als erfenis had Londen twee anti-homowetten achtergelaten. De mondiaal meest bekende is de anti-sodomiewet Artikel 377. Deze is ook nog elders in het Britse Gemenebest te vinden en het was deze wet die laatst in India door de rechter ongrondwettelijk werd verklaard. In Singapore is deze wet afgeschaft in 2007. In de parlementaire discussies toentertijd besloot men dat de conservatieve samenleving nog het ‘morele’ signaal van Artikel 377A wilde behouden.

    Artikel 377A is uniek voor Singapore en werd ingevoerd in 1938 na de grootschalige uitbreiding van de Britse marinebasis. Artikel 377 verbiedt penetratie, maar dat is lastig te bewijzen als je de ‘daders’ niet op heterdaad betrapt. Het nieuwe Artikel 377A was bewust ontworpen om een breder instrument te hebben om de grote aantallen nieuwe pure blanke Britse matrozen te beschermen tegen oriëntaalse ondeugden. Het is daarom ironisch dat de regering na onafhankelijkheid lang beargumenteerde dat een afwijzende houding tegenover homoseksualiteit in Singapore gerechtvaardigd was op basis van de ‘Aziatische waarden’, die niet zo liberaal zouden zijn als het progressieve ‘Westen’.

    Dat het wetsartikel nu toch afgeschaft wordt, komt dankzij activisten die nooit op hebben gegeven. In de jaren 90 hadden ze nog te maken met politie die barren binnenviel, mannen op cruising spots in de val lokte en politieondervragingen op het bureau voor mensen die bijeenkomsten organiseerden. Pas in de laatste 15 jaar hebben groepen als Pink Dot zich kunnen organiseren en mobiliseren. Rechtszaken en rap veranderende mores onder jongere Singaporezen hebben bijgedragen aan een gevoel van onvermijdelijkheid. Het is lastig om goed te beschrijven hoe erg het eens in alle opzichten zo conformistische land veranderd is in de afgelopen twee-drie decennia.

    Tegelijkertijd zijn er nog twee obstakels. Het eerste is het al genoemde gebrek aan democratie en persvrijheid. Het tweede is de macht van steeds conservatievere christenen. In Singapore is slechts 19% van de bevolking christelijk. Alleen bevinden ze zich, dankzij de koloniale erfenis en de klasse-associatie van de Engelse taal, disproportioneel aan de bovenkant van de samenleving. Een overweldigende meerderheid van secretarissen-generaal en de helft van het kabinet is christelijk. De minister van buitenlandse zaken Balakrishnan was de guest of honour op een fundraiser voor de Singaporese tak van de Amerikaanse anti-homogroep Focus on the Family. De katholieke kerk in Singapore hoeft zich in Singapore minder tolerant voor te doen dan in Nederland en de evangelische kerken hebben nauwe banden met steeds extremere Amerikaanse en Australische groepen.

    Hoewel men graag verwijst naar de islam van de inheemse Maleise bevolking – 14% van de Singaporezen – is het vooral om deze groep conservatieve christenen tevreden te stellen dat het ‘traditionele huwelijk’ in de grondwet verankerd wordt. Eerder al werd de adoptiewet aangescherpt in wat nu duidelijk een voorbereiding was op de aankondiging van gisteren. Maar de grondwet is in Singapore niet zo heilig, aangezien de regerende People’s Action Party (PAP) standaard zo’n overweldigende meerderheid heeft, dat ze de grondwet net zo makkelijk aan kunnen passen als een gewone wet.

    Ministeries kwamen vandaag al met berichten om de conservatieven gerust te stellen. Het verbod op positieve weergave van homoseksuelen in de media en de age-rating van 21 jaar blijven van kracht, bericht de toezichthouder. Het ministerie van onderwijs zegt ook dat ze niks veranderen en dat de seksuele voorlichting ‘seculier’ zou blijven, wat voor mij een verrassing is, gezien de dominantie van christelijke conservatieven over de inhoud van deze lessen sinds de poging van christelijke fundamentalisten in 2009 om de vrouwenrechtenorganisatie AWARE over te nemen.

    Al met al is de afschaffing wel een duidelijke vooruitgang. De woorden van premier Lee Hsien Loong tijdens de National Day Rally waren belangrijk voor het algemeen publiek om te horen. De symboolfunctie van de strafbaarheidsstelling, zeker in een bureaucratische samenleving als Singapore, moet niet onderschat worden. De rappe veranderingen onder jonge Singaporezen stemmen hoopvol. Ik wil iedereen aanraden de gezamenlijke verklaring van lhbtq-organisaties in Singapore te lezen. Gisteren was een goede dag.

    Draadje met krantenartikelen en persberichten.
  • Minister Hoekstra treft Chinese collega in Bali en ander G20 nieuws

    De G20 komt dit jaar bijeen in het Indonesische Bali. Nederland mag als speciaal genodigde meedoen. De top van regeringsleiders in november wordt nog een hele toer, gezien de onwil van veel democratische leiders om naast Poetin te zitten. De bijeenkomst van ministers van buitenlandse zaken afgelopen week was iets minder problematisch. Onze minister van buitenlandse zaken Wopke Hoekstra was in Zuidoost-Azië, en net als zijn collega’s heeft ook hij een hele boel ontmoetingen. Eén daarvan was met zijn Chinese tegenhanger Wáng Yì (王毅).

    In tegenstelling tot de Nederlandse is de Chinese minister van buitenlandse zaken niet de belangrijke diplomaat van het land. Dat is de directeur van het Kantoor van de Commissie voor Buitenlandsezakenwerk van het Centraal Comité van de Chinese Communistische Partij Yáng Jiéchí (杨洁篪). Maar als ik mijn database van China’s diplomatieke interacties er op na sla, dan moge het duidelijk zijn dat Nederland voor deze belangrijke man niet belangrijk genoeg is.

    Minister Wang is vanuit Chinees perspectief al heel wat voor het kleine Nederland. Maar dat wil niet zeggen dat men daar geen belang hecht aan de positie van Den Haag, gezien ons economisch en technologisch belang (denk: Rotterdam, ASML) en de Nederlandse invloed in Brussel. We hebben niet veel om na te gaan wat er werd besproken tijdens het treffen – Buitenlandse Zaken heeft nog geen persbericht uitgegeven en de Nederlandse pers schreef er ook niet over. We hebben wel een ‘read-out’ van het Chinese ministerie ().

    Wang haalt het in Nederland onopgemerkten gebleven 50-jarig jubileum van Chinees-Nederlandse betrekking op ambassadeursniveau aan. Peking wil graag werken met Nederland aan het behouden van de ‘juiste richting’ in de bilaterale relatie. Net als elke relatie heeft ook die met Nederland een vaste frase die de partijstaatbureaucratie de aanstuurt: ‘open en pragmatische alomvattende samenwerkingspartnerschapsrelatie’ (开放务实的全面合作伙伴关系 kāifàng wùshí de quánmiàn hézuò huǒbàn guānxì). Open in plaats van ‘protectionistisch’, pragmatisch over de ‘systeemverschillen’, alle onderwerpen omvattend en een partnerschap omdat dat win-win samenwerking voorstaat in plaats van de antagonistische bondgenootschappen van de VS.

    Hoekstra (voor wie het zich afvroeg: 胡克斯特拉 hú kè sī tè lā) wordt geciteerd met lof voor de door Wang aangehaalde analogie van Xí Jìnpíng (习近平) dat het tegen de trend van de geschiedenis in zou gaan om de zee van de wereldeconomie te laten opdrogen tot kleine geïsoleerde meren en rivieren. Uit het aanhalen van de economische wetten en het risico voor het post-pandemische herstel laat Wang de Chinese zorgen zien over de Europese heroverweging van de economische afhankelijkheid van China en de sancties tegen Rusland n.a.v. de invasie van Oekraïne. Daarover spreekt men ook:

    The two sides exchanged views on the Ukraine issue. Hoekstra said that the Russia-Ukraine conflict has affected the whole world. The Netherlands advocates upholding multilateralism and expects China to play an important role. Wang Yi said that all parties at the G20 Foreign Ministers’ Meeting called for a ceasefire and cessation of hostilities as soon as possible. China will continue to adhere to promoting peace talks, and support the EU in playing a constructive role in finding practical and feasible solutions.

    Wang Yi Meets with Dutch Deputy Prime Minister and Foreign Minister Wopke Hoekstra

    Verdere ontmoetingen

    Naast de belangrijke top met Hoekstra dàchén had Wang ook nog enkele gesprekken met minder belangrijke landjes als India en de VS, alsmede het door Peking onder druk gezette Australië. Tijdens de ontmoeting met zijn Indiase collega Jaishankar produceert Wang Pekings ‘Drie Zorgen’ over Oekraïne, een duidelijke poging om het Mondiale Zuiden los te weken van de ‘Westerse’ democratisch coalitie. Peking is vooral tegen dingen:

    1. [tegen democratische blokvorming:] ‘China opposes exploiting the situation to incite Cold War mentality, hype up bloc confrontation, and create a “new Cold War”.’
    2. [tegen vergelijkingen van Taiwan met Oekraïne:] ‘China opposes undermining China’s sovereignty and territorial integrity by applying double standards.’
    3. [tegen sancties:] ‘China opposes undermining other countries’ legitimate rights to development.’

    Blijkbaar heeft men geen Zorgen over de Oekraïense soevereiniteit – gegarandeerd tussen Peking en Kyiv in 2013 – en het lijden van de burgerbevolking.

    De andere landen kregen ook lijstjes. De nieuwe Australische minister van buitenlandse zaken Penny Wong kreeg vier eisen:

    1. ‘stick to regarding China as a partner rather than a rival’
    2. [stop met kritiek:] ‘stick to the way we get along with each other, which features seeking common ground while reserving differences’
    3. [stop met Quad, AUKUS, NAVO:] ‘stick to not targeting any third party or being controlled by any third party’
    4. [sensibiliseer de publieke opinie:] ‘stick to building positive and pragmatic social foundations and public support’

    De Verenigde Staten kregen niet één lijst met eisen, maar werden geconfronteerd met vier lijsten waarvan we de inhoud niet kennen:

    1. ‘the list of US wrongdoings that must stop’
    2. ‘the list of key individual cases that the US must resolve’
    3. ‘the list of Acts in the 117th Congress of high concern to China’
    4. ‘the list of cooperation proposals in eight areas’

    Pekings neiging om op hoge toon gedragsveranderingen eisen terwijl het niet in staat is toe te geven dat er fundamentele meningsverschillen en belangenconflicten zijn, is contraproductief. De Australische premier Albanese heeft al gezegd dat het land niet toegeeft aan eisen. Het Amerikaanse congres, de Australische publieke opinie, Nederlandse en Europese veiligheidsbelangen in Oekraïne en de zorgen van veel landen over de toekomst van Taiwan staan op zichzelf en kunnen niet per decreet door het Witte Huis opzij geschoven worden. Het Chinese publieke offensief in het Mondiale Zuiden zou echter in vruchtbaardere bodem kunnen vallen.

  • Structurele redenen waarom China aan Dynamisch Nul-Covid vasthoudt

    Onder buitenlanders in China die al maanden getergd worden door onzekerheid over het Chinese covidbeleid ontstond enige onrust vandaag. De spreekbuis van het partijcomité van de gemeente Peking, de Beijing Daily, versloeg een toespraak van partijsecretaris Cài Qí (蔡奇) voor het gemeentelijk partijcongres over de normalisering van het pandemiebeleid. In de opening stond, dat de stad dit over de komende vijf jaar zal doen. Inmiddels is die frase al weer uit het stuk verwijderd. Het zou slechts een verwijzing kunnen zijn geweest naar de komende termijnduur. Bovendien zijn de lokale partijcongressen ter voorbereiding van het vijfjaarlijkse Nationale Partijcongres in oktober of november dit jaar ook dé plekken voor partijkaders om hun loyaliteit aan het Centrum (lees: Xi) te bewijzen, door met de juiste frasen het staande beleid te prijzen (表态 biǎotài). Het Centrum kan prima een radicale beleidswijziging aankondigen binnen de komende vijf jaar, en dan zal Cai of zijn opvolger net zo overdreven zijn loyaliteit daaraan uiten.

    Maar dat het restrictieve Chinese beleid van ‘Dynamisch Nul-Covid (动态清零 dòngtài qīng líng) nog wel eventjes blijft, dat moge duidelijk zijn. In dit stuk zet ik de structurele redenen hiervoor uiteen en de erfenis die deze zullen achterlaten.

    De eerste set bestaat uit volksgezondheidsredenen. Met het oog op de enorme menselijke prijs die landen elders in de wereld hebben betaald, zijn vele Chinese functionarissen en burgers oprecht bezorgd over de dodelijke gevolgen van het loslaten van de maatregelen. De beelden van massagraven in de Verenigde Staten en elders staan extra diep gegroefd op het Chinese netvlies dankzij bewuste propagandacampagne’s. Maar de zorgen om mensenlevens kunnen niet afgedaan worden als nep. Hoewel Chinese ambtenaren misschien wat minder geven om de levens van Oeigoeren, betekent dat niet dat ze niks geven om andere levens, of die van henzelf.

    Daarnaast hebben ze ook te maken met de serieuze beperkingen van het Chinese gezondheidssysteem. In de Nederlandse kranten konden we tijdens de uitbraak lezen over de uitdagingen in onze eigen moderne ziekenhuizen. Ook rijke, ontwikkelde steden in China als Wuhan en Shanghai hadden duidelijk moeite met de massa patiënten. Hier wonen de 200-600 miljoen Chinezen die volgens de ene of de andere definitie tot de middenklasse gerekend kunnen worden. Het is belangrijk om je te realiseren dat de gezondheidszorg waarover de resterende ~1 miljard Chinezen beschikken, veel en veel slechter is. Er is een gebrek aan alles: getraind personeel, apparatuur, medicijnen, bedden en het geld wat nodig is om dat alles te betalen. Een landelijke coviduitbraak zou het Chinese gezondheidssysteem doen instorten.

    De tweede set zijn de politieke redenen. Los van de risico’s in de praktijk hebben Chinese diplomaten en propagandisten de afgelopen twee jaar luidkeels de superioriteit van het Chinese systeem bezongen. De unieke Chinese aanpak zou de kracht van het Chinese systeem, de Chinese Communistische Partij (CCP) en het socialisme met Chinese karakteristieken op wetenschappelijke wijze – namelijk, proefondervindelijk – hebben bewezen. De opkomst van het Oosten en de neergang van het Westen (东升西降 dōng shēng, xī jiàng) is nu een feit, denkt men. Maar het wordt moeilijker om de incompetentie van het Westen te benadrukken of Taiwanezen te overtuigen van de aantrekkelijkheid van een Chinese overheid, wanneer je een beleid gaat volgen, dat hetzelfde is als in die landen.

    Daarnaast heeft Xi Jinping al verschillende keren duidelijk een signaal afgegeven dat hij persoonlijk dit beleid van Dynamisch Nul-Covid steunt. We zijn nu hard op weg richting het Nationaal Partijcongres in het einde van dit jaar. Daar zal Xi waarschijnlijk zijn ongebruikelijke derde termijn krijgen en zijn almacht over het systeem vergroten. In maart 2023 volgt de eerste zitting van de nieuwe termijn van het Nationaal Volkscongres waarop de nieuwe realiteit binnen de Partij wordt doorgevoerd aan de staatskant van de partijstaat. Tot die tijd is elke beleidswisseling en politieke uiting een schaakzet in de hevige interne strijd over de machtsverhoudingen die nu aan de gang is.

    De derde set zijn de praktische redenen. Niet alleen is het politieke moment in China precair, de economische situatie is ook niet ideaal. Tijdens deze periode van onrust kan de vaak paranoïde en autistische bureaucratie van een leninistische partijstaat niet veel verandering hebben. Het anti-covidbeleid is gepaard gegaan met een gigantische uitbreiding van de surveillancestaat en het revitaliseren van de lokale partijorganisaties, zoals de buurtcomités. Dit opgebouwde mechanisme biedt onzekere partijkaders een krachtig gereedschap om controle over de woelende samenleving te houden. De excessen in de provincie Henan staan niet alleen. Journalisten en activisten ondervinden nu al tegenwerking onder het mom van covidpreventie.

    Daarnaast heeft het beleid ook geleid tot een gigantische bureaucratie en industrie. Uit de politicologie weten we dat eenmaal gebouwd een instituut zijn eigen voortbestaan wil garanderen. Eerder zagen we dit al bij het Chinese één-kindbeleid, dat veel langer door ging dan nodig. Dit kwam deels door hevig verzet uit de familieplanningbureaucratie tegen de dreigende afschaffing. Veel kaders in China zijn tegenwoordig afhankelijk van het Dynamische Nul-Covidbeleid voor hun verdere carriere. Er zijn daarnaast ook grote zakelijke belangen gecreëerd. Bedrijven krijgen inmiddels miljarden voor het leveren van covidtests, beschermende kledij, testkiosken, tijdelijke ziekenhuizen, en zo voort.

    Deze bedrijven bieden ook werkgelegenheid aan enorme aantallen mensen. De Chinese economie doet het niet bijster goed en stedelijke werkeloosheid neemt rap toe (rurale werkloosheid, dus ook die van de arbeidsmigranten in de fabrieken, is lastiger te meten, omdat mensen met een registratie daar per definitie altijd een baan op hun boerderij zouden hebben en dus niet meetellen). Lokale overheden waren tot de crisis gemiddeld voor de helft afhankelijk van landverkoop voor hun inkomsten, terwijl de vastgoedmarkt buiten de rijke kuststeden zich waarschijnlijk nooit meer zal herstellen tot het niveau dat dit mogelijk maakte. Tegelijkertijd stimuleert de Chinese regering niet aan de vraagkant (demand-side, 需求侧 xūqiú cè) – consumenten – maar aan de aanbodkant (supply-side, 供给侧 gōngjǐ cè) – door bijv. regels voor bedrijven te versoepelen. Alleen het covidbeleid lijkt een uitzondering te zijn op het wantrouwen voor ‘gratis geld’. Het wegvallen van de de facto fiscale stimulans van de overheid, wanneer er geen tests en mensen in witte pakken (de geroemde 大白 dàbái) meer nodig zijn, zou op zichzelf al een economisch risico met zich meebrengen.

    De weg uit dit beleid is afhankelijk van het wegnemen van de bovenstaande redenen. De volksgezondheidsredenen worden aangepakt door het opvoeren van de vaccinatiecampagne en het ontwikkelen van betere vaccins. Daarnaast bouwt China naarstig teststations en isolatiefaciliteiten om de volumes aan te kunnen. Het probleem is, dat het niet helemaal duidelijk is wie dit allemaal moet betalen. Nu al schrappen sommige lokale overheden om onduidelijke redenen strenge testverplichtingen terwijl andere op de kop krijgen voor het aanspreken van armoedebestrijdingsfondsen. Bovendien schaden de lockdowns het economisch vertrouwen. De onbetaalbaarheid van het Nul-Covidbeleid zou op zichzelf al een reden kunnen worden om er op termijn van af te stappen.

    De politieke redenen zijn ook niet allemaal permanent. Begin volgend jaar zit Xi, als het goed is, weer stevig in zijn zadel. De uitdaging is dan om een goede politieke formule te vinden, waarmee hij victorie kan kraaien, de claim op Chinese superioriteit over het Westen overeind kan houden en toch een weg vinden richting het leven met covid. De stal aan partijtheoretici en propagandisten zal daar wel een mouw aan kunnen passen.

    De praktische redenen zijn lastiger. De bureaucratische inertie is op te lossen door het doel van het surveillanceapparaat bij te stellen. Ik verwacht niet dat Xi en zijn regering dit weer helemaal af zullen breken. In plaats daarvan biedt het een uitstekend fundament voor de wens om de samenleving nog sterker te onderwerpen aan partijcontrole. The New York Times heeft momenteel een interessante serie artikelen over de technologie hierachter. De economische uitdaging en de schade die het beleid tot nu heeft aangericht, zijn lastiger op te lossen. Dan is juist zo’n controlebureaucratie een geruststelling voor de paranoïde partijkader.

    China zal nooit helemaal meer teruggaan naar hoe het was voor de pandemie.