Het gesteggel over wie precies haar tegenhanger is, maakte al duidelijk dat het bezoek van de Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken Wendy Sherman aan China niet soepel zou verlopen. Nu lijkt het dat Peking de bijeenkomst aan heeft gegrepen om een harde boodschap over te brengen. De campagne om Amerika aan te wijzen als mogelijke oorsprong van de coronaviruspandemie komt daar nog bovenop. Hoewel we de afgelopen jaren al in een continue stroomversnelling zitten – die nog steeds versnelt – is dit schakelpunt de moeite waard om uit te lichten. China ziet Amerika als vijand. In dit stuk ga ik de lijstjes met eisen bij langs.
Kortgeleden publiceerde Foreign Affairs een speciale editie van het tijdschrift over de opkomst van China. Naast een uitstekend stuk van Jude Blanchette over het korte ‘window of opportunity’ die president Xí Jìnpíng (习近平) ziet voor zijn nationalistische doelen, stonden er twee stukken over hoe China de Verenigde Staten ziet. De redelijke hoogleraar internationale betrekkingen van de Universiteit van Peking, Wáng Jīsī (王缉思), schreef: „The conventional wisdom in Beijing holds that the United States is the greatest external challenge to China’s national security, sovereignty, and internal stability.” De nationalistische hoogleraar aan de Tsinghua-universiteit, Yán Xuétōng (阎学通), legt uit waarom Peking het zogenaamde Amerikaanse „exclusive multilateralism—that is, its attempts to form issue-based coalitions in opposition to China on technology and human rights—[…] as the most serious external threat to its political security and the biggest obstacle to its national rejuvenation” ziet. Eerder liet ik zien hoe Peking hier haar eigen ‘genuine multilateralism’ tegenover stelt.
Deze achtergrond is nodig om te begrijpen waarom de Chinese regering nu openlijk Amerika als tegenstander neerzet, nu het overtuigd is dat de trend van de geschiedenis aan de kant van de Chinese Communistische Partij (CCP) staat en de crises van de afgelopen jaren de superioriteit van zijn systeem hebben bewezen. Zoals de vaste formulering inmiddels is: China is opgestaan, rijk geworden, en [nu] sterk geworden (站起来、福起来、强起来). Dat rijtje staat voor Mao Zedong, Deng Xiaoping, en Xi Jinping. Wij bevinden ons nu in het moment van de Epochale Omwenteling.
以说，当今世界百年未有之大变局，最突出的特点就是“东升西降”，中国日益走近世界舞台中央。
Men kan stellen dat het meest uit het oog springende kenmerk van de grote veranderingen niet gezien in de wereld voor een honderd jaar is ‘het Oosten komt op, het Westen gaat neer’ en dat China steeds dichterbij het centrum van het wereldpodium nadert.
Vraag-en-antwoord-serie in het Volksdagblad over het Gedachtegoed van Xi Jinping over het Socialisme met Chinese Karakteristieken voor het Nieuwe Tijdperk: 人间正道开新篇（习近平新时代中国特色社会主义思想学习问答④）——关于新时代坚持和发展中国特色社会主义 – 《 人民日报 》（ 2021年07月22日 第 05 版）
Amerika en haar Westerse meelopers bedreigen deze historische noodzakelijkheid, de gewenste Chinese Droom van de Grootse Herrijzenis van het Chinese Volk die tegen 2049 bereikt moet zijn. Daarom vindt Peking dat het in de tegenaanval moet. Dat de coronaviruspandemie in Wuhan begonnen is, is een bedreiging voor de Chinese regering. Amerikaanse druk om de oorsprong te achterhalen wordt gezien als aanval op China. De gevoelde noodzaak om zich hiertegen te verdedigen vermengt zich met oprecht nationalisme en een wijdverspreid complotdenken in de Chinese samenleving.
Hongkongse functionarissen zijn niet de enige die een onzichtbare Amerikaanse hand menen te zien achter hun problemen. De laatste dagen roept de Chinese overheid steeds luider om het Amerikaanse legerlaboratorium Fort Detrick te onderzoeken als bron van het virus SARS-CoV-2, en miljoenen Chinezen hebben een petitie daartoe ondertekend. Het staatspersbureau Xinhua en gezaghebbend commentaar in het Volksdagblad, spreekbuis van het Centraal Comité, claimen zonder wetenschappelijke basis dat het virus al rondging in Amerika voor de uitbraak in Wuhan.
Deze aanvallen op de VS waren slechts een onderdeel van een breed salvo. Minister van buitenlandse zaken Wáng Yì (王毅) zei dat arrogant Washington moet leren anderen als gelijke te behandelen. Het duidelijkst was echter Xiè Fēng (谢锋), de onderminister die Sherman uiteindelijk trof in de Chinese stad Tianjin. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken heeft een lijst met zes verklaringen gepubliceerd van wat hij Sherman vertelde:
- Xie Feng: The China-U.S. relationship is in a stalemate, fundamentally because some Americans portray China as an “imagined enemy”
(谢锋：中美关系陷入僵局根本原因在于美国一些人把中国当作“假想敌”) - Xie Feng: The competitive, collaborative and adversarial rhetoric is a thinly veiled attempt to contain and suppress China [denk: concurrent, partner, rivaal]
(谢锋：美方“竞争、合作、对抗”三分法就是打压遏制中国的“障眼法”) - Xie Feng: The U.S. side’s so-called “rules-based international order” is designed to benefit itself at others’ expense, hold other countries back and introduce “the law of the jungle”
(谢锋：美方所谓“基于规则的国际秩序”就是想损人利己，规锁他国，施行“丛林法则”) - Xie Feng: How can the United States portray itself as the world’s spokesperson for democracy and human rights?
(谢锋：美国凭什么以全球民主人权代言人自居？) - Xie Feng: The U.S. side needs to change course,work with China on the basis of mutual respect, and embrace fair competition and peaceful coexistence with China
(谢锋：美方应该改弦易辙，选择与中方相向而行，相互尊重，公平竞争，和平共处) - Xie Feng: The United States is the “inventor, and patent and intellectual property owner” of coercive diplomacy
(谢锋：胁迫外交的发明权、专利权、知识产权都非美国人莫属)
Punten twee en drie zijn relevant voor Europa, omdat wij die woordkeuze’s ook gebruiken om onze betrekkingen met China vorm te geven. Blijkbaar ziet Peking die concepten ook als aanval op haar systeem en plek in de wereld. Woordvoerder Zhào Lìjiān (赵立坚) deelde bij de vaste persconferentie dezelfde dag de ‘Vier Stoppen’ (四个停止 sì gè tíngzhǐ) mee: Amerika moet stoppen met inmenging in Chinese interne aangelegenheden, stoppen met het schaden van de Chinese belangen, stoppen met het overschrijden van rode lijnen en het spelen met vuur, en stoppen met het nastreven van confrontatie tussen blokken onder valse voorwendselen van normen en waarden.
Minister Wang Yi trof Sherman ook nog kort en kwam met Drie Bottom Lines (三条底线 sāntiáo dǐxiàn):
- Amerika moet niet de weg en het systeem van Socialisme met Chinese Karakteristieken uitdagen, denigreren of zelfs proberen omver te werpen.
(美国不得挑战、诋毁甚至试图颠覆中国特色社会主义道路和制度。) - Amerika moet niet het ontwikkelingsproces van China proberen te blokkeren of zelfs af te snijden. [Sancties, douaneheffingen, ‘long-arm jurisdiction’, beperkingen techsector.]
(美国不得试图阻挠甚至打断中国的发展进程。) - Amerika moet niet inbreuk maken op de nationale soevereiniteit van China en al helemaal niet de volledigheid van het grondgebied van China beschadigen. [Xinjiang, Tibet, en Hong Kong; Taiwan.]
(美国不得侵犯中国国家主权，更不能破坏中国领土完整。)
In een echo van de lijst met veertien eisen aan Australië, liet Peking na afloop weten dat het Twee Lijsten met eisen had overhandigd aan Amerika tijdens het onderhoud. Tijdens de bovengenoemde persconferentie gaf Zhao meer duidelijkheid over de inhoud.
De Lijst met Verkeerd Beleid en Woord-en-Gedrag Tegen China dat Amerika Verzocht Wordt te Corrigeren (要求美方纠正其错误对华政策和言行的清单 yāoqiú měifāng jiūzhèng qí cuòwù duì huá zhèngcè hé yánxíng de qīngdān) betreft Amerikaanse visabeperkingen voor leden van de Partij en hun familie, sancties tegen Chinese functionarissen en overheden, visabeperkingen voor Chinese studenten, het onderdrukken van Chinese bedrijven, het lastigvallen van Chinese studenten, het aanvallen van Confucius-instituten, en het registreren van Chinese staatsmedia als ‘foreign agents’, het uitleveringsverzoek van Huawei’s CFO Mèng Wǎnzhōu (孟晚舟), ‘and so on’.
De Lijst met Individuele Sleutelgevallen van Zorg voor de Chinese Kant (中方关切的重点个案清单 zhōngfāng guānqiè de zhòngdiǎn gè’àn qīngdān) betreft het afwijzen van visaverzoeken van sommige Chinese studenten, oneerlijke behandeling van Chinese staatsburgers, het lastigvallen en bestormen (sic) van de Chinese ambassade en consulaten, en het groeiende anti-Azië en anti-China sentiment in de Verenigde Staten.
Het moge duidelijk zijn dat China in dit verhaal slechts slachtoffer is en niks verkeerd doet. Ik verwacht niet dat dit veel effect zal hebben. De eisen betreffen zaken die de VS juist ziet als belangrijke stappen om Chinese inmenging en misdragingen tegen te gaan. Het persbericht van het Amerikaanse Department of State vermeldt een lijst met zorgen die Sherman genoemd heeft. Die gaan juist allemaal in tegen de Vier Stoppen en Drie Bottom Lines. Zoals experts tegen Reuters zeiden, was deze bijeenkomst dan ook een bewijs dat de loopgraven zich verdiepen.
Hoewel de verharding van de verhoudingen natuurlijk niet iets is om blij over te zijn, is het een lichtpunt dat duidelijker wordt wat beide kanten willen. Ik hoop dat het daarmee ook duidelijker wordt aan Europa hoe vergaand de Chinese verlangens zijn. De wereld ‘veilig maken voor autoritarisme’ is een oneindig proces zolang er nog democratieën met enige invloed in de wereld zijn. De onmogelijkheid van de eisen die Peking stelt aan Australië en de Verenigde Staten laten zien dat ‘appeasement’ grote ideologische gevolgen zou hebben.
De Zes Verklaringen, Vier Stoppen, Drie Bottom Lines, en Twee Lijsten komen neer op de eis dat landen niks mogen doen om de vermeende historisch gedetermineerde terugkeer van China naar een dominante rol in de wereld te stoppen. Toegeven aan de eisen zou neerkomen op totale overgave. China ziet het als agressie wanneer landen zich uitspreken voor mensenrechten en tegen genocide, of wanneer men een onafhankelijk land als Taiwan wil beschermen tegen annexatie of het internationaal recht wil bewaren in de Zuid-Chinese Zee. Als Peking zijn zin krijgt, dan zouden landen niks mogen doen tegen Chinese beïnvloedingsoperaties in het buitenland. Volgens de manier waarop de Partij mensenrechten definieert zijn de VS en het Westen de grootste mensenrechtenschenders en is China de beste verdediger. De diepgang van de tegenstellingen geeft aan hoe fundamenteel de systeemstrijd met de Verenigde Staten is waarin China zich waant. De stroomversnelling wordt nog elke maand woester.
Leave a Reply