De verschrikkelijke invasie van Oekraïne door Poetins Rusland is nog in volle gang en het is onmogelijk om te voorspellen hoe dat af gaat lopen. Zelfs de uiteindelijke positie van China is nog niet duidelijk, hoewel de weigering om van een ‘invasie’ (侵略 qīnlüè) te spreken de richting aangeeft. Het is de moeite waard om de opvallend lange, soms chagrijnige, anti-Amerikaanse persconferentie van de woordvoerder Huá Chūnyíng (华春莹) van het ministerie van buitenlandse zaken van donderdag 24 februari terug te lezen. Ondertussen speculeren mensen wel lustig over de implicaties voor Taiwan.
Wat er nu gebeurt, is voor geen enkel democratisch land goed. Er zijn ook redenen voor Taiwan om zich zorgen te maken over de lange-termijnimplicaties. Taiwan heeft de invasie veroordeeld en sluit zich aan bij sancties. Er is echter geen reden tot alarmisme. Drie korte observaties volgen.
Onmiddellijke gevolgen
Er komt geen Chinese invasie van Taiwan die gebruik maakt van de Russische inval in Oekraïne. De bestaande argumenten tegen militaire acties zijn niet veranderd. Voordat de nachtmerrie begon, hoorden we al weken over de Russische militaire opbouw aan de Oekraïense grenzen. Bij een Chinese invasie van Taiwan zullen we ook zulke voorbereidingen moeten zien.
Enkele media berichtten gisteren over de mededelingen van de Taiwanese defensie dat 9 vliegtuigen van de Chinese luchtmacht de Taiwanese luchtverdedigingszone binnen waren gedrongen. Dit is echter niet nieuw of ongebruikelijk. Ik heb eerder uitgelegd wat zo’n ADIZ-schending inhoudt. Tegenwoordig gebeurt dit bijna dagelijks. Het aantal is misschien ietsje hoger dan de gebruikelijke 2-5, dus daar zou je een signaaltje in kunnen zien, maar de records liggen nog véél hoger.
Middellange termijn
China is dit jaar met drie dingen bezig. De pandemie en de gevolgen daarvan zijn nog altijd niet voorbij. De economische uitdagingen groeien nu het Chinese groeimodel steeds meer onder druk komt te staan. Daarnaast is de binnenlandse politiek druk bezig met het komende Partijcongres van oktober en de daaropvolgende parlementszitting van maart 2023. Het succes van de regering van Xí Jìnpíng (习近平) en zijn politieke toekomst worden nu bepaald.
Tijdens zulke periode’s ligt de nadruk altijd op stabiliteit. Daarnaast is China nog niet autarkisch genoeg om de destabiliserende gevolgen voor de regio en de te verwachten sancties te dragen zonder dat dit de Chinese Droom van de Grootse Herrijzenis van het Chinese Volk (中华民族伟大复兴的中国梦 zhōnghuá mínzú wěidà fùxīng de zhōngguó mèng) in gevaar brengt. Oorlog zou die Grootse Herrijzenis in kapotmaken en daarmee de legitimiteit van de verregaande centralisering van de macht in de persoon van Xi.
Lange termijn biedt wel risico’s
Pas op de langere termijn zal China de internationale situatie gunstig genoeg achten, dat het avonturen rond Taiwan aan meent te kunnen zonder al te grote kleerscheuren. De Russische invasie van Oekraïne en de Westerse reactie daarop fungeren daarom voor China niet als dekmantel voor een onmiddellijke invasie. Maar wat er nu gebeurt, fungeert wel als demonstratie van de grootte van die kleerscheuren die Peking mogelijk te wachten zouden staan bij een invasie.
Ten eerste zou dit voor de Chinese Communistische Partij kunnen dienen als bewijs van het historische kantelpunt – de Epochale Omwenteling (百年未有之大变局 bǎinián wèi yǒu zhī dà biànjú) – waarin we ons zouden bevinden. Eerder deze week schreef ik al dat het front dat nu ontstaat in Europa ook de Chinese Europapolitiek kapot maakt. Evan Feigenbaum legt haarfijn uit voor welke onverenigbare keuze’s Peking nu staat: kiezen tussen het strategische partnerschap met Rusland, zijn fundamentele principe’s van soevereiniteit en non-interventie, en het beperken van de schade aan (handels)banden met de VS en Europa.
Feigenbaums conclusie echoot die van Gideon Rachman in The Economist: Peking groeit onvermijdelijk toe naar Moskou. De richting die China op glijdt is wel duidelijk uit de anti-Amerikaanse persconferentie waarnaar ik verwees in de introductie van dit stuk en de nadruk die de Chinese minister van buitenlandse zaken Wáng Yì (王毅) gisteren in een telefoongesprek met zijn Russische collega Sergej Lavrov legde op „Russia’s legitimate concerns on security issues” en het tegengaan van ‘Koude Oorlog-mentaliteit’.
Chaos in het Westen is een vast onderdeel van de Chinese claim dat het Oosten (lees: China) opkomt en het Westen neergaat (东升西降 dōng shēng, xī jiàng). Bij een Russische overwinning zal in Peking het geloof in de Westerse onmacht om iets te doen tegen zulke ingrepen alleen maar toenemen. Daarnaast zou een verdeling van de wereld in een Westers kamp en een Sino-Russisch kamp de beperkingen die Pekings zichzelf oplegde vanwege de droom van een multipolaire wereldorde ook doen verzwakken.
Ten tweede illustreert de sterkte van de Westerse sancties tegen Rusland hoe ver niet alleen de Verenigde Staten maar ook de rest van de rijke landen bereid zijn te gaan. Een belangrijke prikkel die een Chinese invasie van Taiwan afschrikt, is de verwachting dat dit de wereldeconomie in tweeën zou scheuren. China is momenteel nog afhankelijk van de handelsrelatie met het Westen. Duidelijkheid over het gevaar dat die relatie zou lopen in het geval van een annexatiepoging hangt ook af van hoe ver Europa nu durft te gaan tegen Rusland.
Leave a Reply